Son dönemde özellikle sosyal medyada sıkça konuşulan zayıflama iğneleri, kilo vermek isteyen birçok kişi için umut olarak görülüyor. Semaglutide, Liraglutide ve Tirzepatide gibi GLP-1 reseptör agonistleri, başlangıçta tip 2 diyabet tedavisi için geliştirilmiş olsa da, güçlü iştah baskılama etkileri sayesinde obezite tedavisinde de çığır açtı. Peki, bu iğneler gerçekten güvenli mi? Kimler kullanabilir ve yan etkileri neler? İşte zayıflama iğneleri hakkında merak edilen her şey.
Zayıflama İğneleri Nasıl Çalışır?
GLP-1 (Glukagon-benzeri peptid-1) reseptör agonistleri, vücuttaki doğal bir hormonun etkilerini taklit eder. Temel olarak üç yolla kilo kaybına yardımcı olur:
-
İştahı Baskılar: Beyindeki açlık merkezine etki ederek iştahı azaltır ve daha az yemenizi sağlar.
-
Tokluk Hissini Artırır: Midenin boşalma hızını yavaşlatarak yemekten sonra daha uzun süre tok hissedilmesine yardımcı olur.
-
Kan Şekerini Düzenler: Pankreastan insülin salınımını uyararak kan şekeri kontrolünü iyileştirir.
Ne Kadar Kilo Verdirir? Bilimsel Veriler Ne Diyor?
Klinik çalışmalar, bu ilaçların etkinliğini açıkça ortaya koymaktadır. Örneğin:
-
Semaglutide ile yapılan bir çalışmada, katılımcılar 3 ayda ortalama %5.9, 6 ayda ise %10.9 oranında kilo kaybetti.
-
Daha uzun vadeli (68 hafta) bir çalışmada ise katılımcıların neredeyse yarısı, vücut ağırlıklarının %15’ini kaybetti. Bu, 100 kg bir birey için 15 kg’dan fazla kayba denk gelmektedir.
Yan Etkileri ve Riskleri: En Sık Görülen ve Ciddi Olanlar
Her ilaçta olduğu gibi, zayıflama iğnelerinin de yan etkileri bulunuyor. Kullanıcıların bilmesi gereken riskler şunlardır:
En Sık Görülen Yan Etkiler (Genellikle hafif-orta şiddette):
-
Bulantı ve kusma
-
İshal veya kabızlık
-
Karın ağrısı ve şişkinlik
Bu etkiler genellikle vücut ilaca alıştıkça azalır.
Daha Ciddi ancak Nadir Görülen Riskler:
-
Akut Pankreatit: Pankreasın ani iltihaplanması.
-
Safra Kesesi Problemleri: Hızlı kilo kaybına bağlı safra taşı oluşumu.
-
Böbrek Sorunları: Özellikle ciddi bulantı ve kusma ile birlikte dehidrasyon yaşanırsa.
-
Tiroid Tümörü Uyarısı: Hayvan çalışmalarında, özellikle Semaglutide ve Liraglutide’de, tiroid C-hücreli tümör riski gözlemlenmiştir. İnsanlardaki risk net olmamakla birlikte, ailesinde medüller tiroid kanseri öyküsü olanların bu ilaçları kesinlikle kullanmaması gerekir.
En Büyük Risk: İnternetten Temin ve Sahte Ürünler!
Uzmanların ve FDA‘nın en çok uyardığı konu, internetten reçetesiz satılan veya “compound” adı verilen karışım formülleridir. Bu ürünler:
-
Dozajı güvenli olmayabilir.
-
Steril ve saf olmayabilir, enfeksiyon riski taşır.
-
Etiketinde belirtilen etken maddeyi içermeyebilir.
Bu nedenle, yalnızca doktor reçetesiyle ve eczanelerden temin edilen onaylı ilaçlar kullanılmalıdır.
Kimler Kullanabilir? Kimler Kesinlikle Kullanmamalı?
İdeal Adaylar:
-
Vücut Kitle İndeksi (VKİ) 30 kg/m²’nin üzerinde olan (obez) bireyler.
-
VKİ’i 27 kg/m²’nin üzerinde olup, obeziteye bağlı (hipertansiyon, diyabet gibi) en az bir ek hastalığı bulunan ve diyet-egzersizle kilo verememiş kişiler.
Kesinlikle Kullanmaması Gerekenler:
-
Ailesinde medüller tiroid kanseri öyküsü olanlar.
-
Multiple Endokrin Neoplazi (MEN) sendromu olan bireyler.
-
Gebe kalmayı planlayan, hamile veya emziren kadınlar.
-
Kontrolsüz böbrek veya karaciğer hastalığı olanlar.
-
Pankreatit geçmişi bulunanlar.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
-
İğneler bırakıldığında kilo geri alınır mı?
Evet, etkisi geçicidir. İlaç bırakıldığında iştah eski haline döneceğinden, verilen kiloların büyük kısmı geri alınır. Bu nedenle, ilaç tedavisi mutlaka sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz ve davranış değişikliği ile desteklenmelidir. -
Ölüm riski var mı?
Bilimsel çalışmalar, bu ilaçların kalp krizi ve inme riskini azaltabileceğini göstermiştir. Ancak, özellikle internetten temin edilen sahte ürünler veya doktor kontrolü dışında kullanım ciddi sağlık riskleri ve ölüme varan sonuçlar doğurabilir. -
Türkiye’de bulunuyorlar mı?
Evet, bu ilaçların bazı formları Türkiye’de mevcuttur. Ancak kesinlikle ve sadece bir Endokrinoloji veya Obezite Uzmanı doktor tarafından reçete edilmelidir.
Sonuç ve Uzman Görüşü:
Zayıflama iğneleri, tıbbi obezite tedavisinde devrim yaratan güçlü araçlardır. Ancak kesinlikle bir “mucize” veya “kolay çözüm” değillerdir. Bunlar, ciddi yan etki potansiyeli olan reçeteli ilaçlardır. Başarılı ve güvenli bir sonuç için; doğru hasta seçimi, uzun süreli hekim takibi ve en önemlisi, kalıcı yaşam tarzı değişiklikleri ile birlikte kullanılmaları esastır. Kilo verme yolculuğunuzda asla sosyal medya etkisiyle hareket etmeyin ve mutlaka bir uzmana danışın.
