İki uluslararası rapora göre fosil yakıtlardan kaynaklanan emisyonlar rekor seviyeye ulaşırken, mevcut taahhütlerle dünya yüzyıl sonuna kadar ortalama 2,6 derece ısınma yolunda ilerliyor.
ÇEVRE EKOLOJİ – Uluslararası izleme kuruluşlarının yayımladığı iki ayrı değerlendirmenin son bulguları, fosil yakıtlardan kaynaklanan emisyonların tarihi düzeye ulaştığını ve birçok ülkenin iklim taahhütlerinin küresel ısınmayı önlemeye yetmediğini gösteriyor. Climate Action Tracker’ın verilerine göre hükümetlerin COP30 için sunduğu yeni emisyon azaltım planları yetersiz kaldı ve dünya yüzyılın sonuna kadar sanayi öncesi seviyelere kıyasla ortalama 2,6 derece ısınma yolunda ilerlemeye devam ediyor. Küresel Karbon Projesi ise 2025’te fosil kaynaklı emisyonlarda yaklaşık yüzde 1 artış beklediğini bildiriyor; ancak son on yıldaki artış hızının önceki on yıla göre yavaşladığına dikkat çekiliyor.
EMİSYONLAR, AŞAĞI-YUKARI TRENDLER VE ETKİLER
Raporlar, son on yılda kömür, petrol ve gaz kaynaklı emisyonların yıllık ortalama yüzde 0,8 arttığını; önceki on yıldaki yüzde 2’lik artışa kıyasla hızın düştüğünü kaydediyor. Yenilenebilir enerjinin yayılımı talepteki artışı önemli oranda karşılamaya başlamış olsa da fosil yakıt kullanımındaki azalma henüz yeterli düzeyde değil. Climate Analytics CEO’su Bill Hare, beklenen ısınmanın büyük eşik noktalarını tetikleyebileceği uyarısında bulundu ve potansiyel etkiler arasında okyanus akıntı sistemlerinde çöküş, mercan resiflerinin yok olması, büyük buz kütlelerinin geri dönüşsüz erimesi ve Amazon’un bozulması sayıldı. Sanayi devriminden bu yana dünya sıcaklığı yaklaşık 1,3 derece artmış durumda.
ULUSLARARASI POLİTİKALAR VE NEDENLER
Climate Action Tracker analizine göre ülkelerin açıklandığı şekildeki taahhütleri ve net sıfır hedefleri dikkate alındığında beklenen ısınma tahmini 2,1 dereceden 2,2 dereceye çıkmış; bu değişimde ABD’nin Paris Anlaşması’ndan çekilmesinin etkili olduğu belirtildi. COP30 için sunulması beklenen yeni ulusal katkı beyanlarının yalnızca yaklaşık 100 ülke tarafından iletilmiş olması da raporlarda vurgulanan eksiklikler arasında yer aldı. Raporda, ülkelerin sunduğu planların art arda dördüncü yıl da tehlikeli ısınmayı önlemek için yetersiz kaldığı ifade edildi.
AŞI, GEÇMİŞ VE GELECEK SEVİYELERİ
Raporlar, Paris Anlaşması imzalandığı döneme kıyasla beklenen ısınma seviyesinin gerilediğini; anlaşma görüşülürken projeksiyonların 2100 için yaklaşık 3,6 derece civarında olduğunu, bunun başlıca nedeninin temiz enerji yatırımlarındaki artış ve kömür kullanımındaki düşüş olduğunu kaydediyor. Ancak mevcut politikalarla sağlanacak azalmın, Paris hedefleriyle uyumlu sınırlı aralıkların çok gerisinde kaldığı raporların ortak sonucunu oluşturuyor. Rapor yazarları ve ilgili uzmanlar, emisyonlardaki mevcut eğilim devam ederse beklenen ısınmanın hem doğal sistemler hem de toplumlar üzerinde ağır ve geniş çaplı etkiler doğuracağı uyarısını yineliyor.
