CANAN COŞKUN
Gazeteci Ercüment Akdeniz, 6 aydır cezaevinde. 18 Şubat’ta Halkların Demokratik Kongresi (HDK) operasyonunda evine yapılan ‘tuhaf’ baskınla gözaltına alınarak tutuklandı. Akdeniz, sabah çok erken saatlerde çalıştığı İlke TV’ye gitmek üzere evden henüz çıkmışken polislerle karşılaştı ve gözaltına alındı. “Zamanı gelince evi basılacağı için” bir süre kapının önünde polis arabasında bekletildi.
Akdeniz, gözaltına alınması sırasında yaşananları savunmasında şöyle anlatmıştıı:
“18 Şubat günü sabah 05.30’da evimden çıktığımda gözaltına alındım. Yarım saat kadar sivil polis otosunda ve evimin önünde bekletildim. Bana saati gelince evimin basılacağını söylediler. Şaşırdım. Evde avukatım olduğu halde erişimim engellendi. Çantamda evin anahtarı olduğu ve kapıyı açmayı teklif ettiğim halde kabul etmediler. Kamera çekimi eşliğinde ve bağırış çağırışlarla kapıya vurdular. Ellerinde levye vardı. Bir gazetecinin, eski bir parti başkanının evine işte böyle girdiler.”
Akdeniz dahil soruşturma kapsamında gözaltına alınan herkesin ters kelepçeli görüntüleri polisler tarafından kamerayla kayda alındı. Hatta bazıları kameraya baktığı için çekimler tekrar yapıldı. Bu görüntüler de İçişleri Bakanı tarafından sosyal medyada servis edildi.
İddianameyi hazırlayan savcı
Akdeniz hakkında hazırlanan iddianame 25 Nisan 2025’te hazırlandı. İddianameyi hazırlayan savcıyla ilgili Almanya’da cezaevinden tahliye edildiği gün kalp krizi geçirerek yaşamını yitiren ve o zamana kadar da kırmızı bültenle aranan Muhammet Yakut “Amcamın oğlu İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığında görevli bir savcı. Edepli, namuslu bir adam” bir demişti.
Akdeniz’e iddianamede “silahlı terör örgütü üyeliği” suçlaması yöneltildi. Bu suçlamaya delil olarak da 2012-2013 yılları arasında Fethullahçı hakimlerin kararıyla kayda alınan telefon görüşmeleri gösterildi. Akdeniz, delil sayılan telefon görüşmelerinde Hayat TV yayınına katılıp Taksim’den Gezi Parkı eylemlerine yönelik izlenimlerini anlatıyordu. Telefon görüşmelerinin bazılarında da Emek Partisi üyeleriyle konuşuyordu. Savcılık, Akdeniz’in 2013 yılındaki Gezi Parkı ve 1 Mayıs eylemlerinde kitleleri organize ettiğini ve onları yönlendirdiğini iddia etti.
Duruşma salonunun kapısı kitlendi
Ercüment Akdeniz’in ilk duruşması 31 Temmuz’da İstanbul 26. Ağır Ceza Mahkemesi’nde görüldü. Akdeniz, kendisine yöneltilen suçlamalara ayrıntılı bir savunmayla yanıt verdi, iddianamedeki çarpıtmaları ve hataları anlattı. Ancak bunu, savunma hakkının kısıtlandığı bir ortamda yapmak zorunda kaldı: Duruşma salonunun kapısı kilitlendi, izleyiciler içeri alınmadı. Buna rağmen salona girmeyi başaran az sayıda kişiyle birlikte avukatları, Akdeniz’in tahliye edileceğine kesin gözüyle bakıyordu. Mahkeme, kararı açıklarken yalnızca avukatların içeriye girmesine izin verdi. Güvenlik engelini aşarak salona girebilenlerden biri de Akdeniz’in annesiydi. Mahkemenin “tutukluluğun devamı” kararını duyunca, heyete çocuğunun suçsuz olduğunu haykırdı.
Ölü tanığa zorla getirme
Akdeniz’in tahliye edilmemesinin gerekçesi, dinlenmeyen tanıkların bulunması. Mahkemenin 2011 yılındaki bir eylemle ilgili dinlemek istediği tanıkların hepsinin ifadesi dosyada var aslında. Bu ifadelerde Akdeniz’le ilgili hiçbir ifade bulunmazken, duruşmada dinlenen iki tanık da Akdeniz’le ilgili bir beyanda bulunmadıklarını, eylemi hatırlamadıklarını söyledi. Buna karşın, mahkeme tensip kararında dinlenmesine karar verdiği tanıklar hakkında zorla getirme kararı çıkardı. Bu tanıklardan biri ölmüştü, biri ABD’deydi, diğeri ise teknik sorun nedeniyle SEGBİS’e bağlanamadı. Bu tanıklara ek olarak iki tanığın daha dinlenmesine karar verildi, ancak bu tanıkların da dosyadaki durumu diğerleriyle tamamen aynı.
Çağlayan Adliyesi’ne girmek isteyenler çoğu zaman çelik bariyerlerle çevrili meydanı boydan boya yürümek zorunda kalıyor. Ancak bütün bu yolu kat ettikten sonra bile, adliyeye giriş “başsavcılık talimatıyla” engellenebiliyor. Bu durum yalnızca gazetecileri değil, çoğu zaman davanın taraflarını da etkiliyor. Ercüment Akdeniz’in yargılandığı dava da işte bu “yeni düzen”in yarattığı engellemeler altında görüldü. Tahliye umutlarını 23 Ekim’de görülecek duruşmaya bağlayan Ercüment Akdeniz, Kısa Dalga’nın sorularını yanıtladı.
Savunmanız oldukça kapsamlıydı ve yöneltilen suçlamalara ayrıntılı yanıtlar verdiniz. Buna rağmen mahkeme tahliye kararı vermedi. Sizce bu karar ne anlama geliyor?
Ercüment Akdeniz: Savunmamda tüm sorulara suçlamalara açıklıkla yanıtlar verdim. Avukatlar da dosyanın çelişkilerini ortaya koydular. O noktadan sonra beklenen, beraat kararıydı. Tahliyeydi. Beklenmeyen bir kararla tutukluluğum üç ay kadar uzatıldı. Oysa zaten 160 gündür tutukluydum. HDK davasında gözaltı kararı verilen 60 kişi, tutuklanan 30 kişi içinde en son duruşması görülen tutuklu benim. Uzun tutukluluk uygulaması, cezalandırmaya dönüşüyor. Devlet katından “Çok istisnai haller dışında uygulanamaz” beyanları geliyor, hani nerede? Gazeteci işini yapamıyor, halk haber alma hakkından mahrum bırakılıyor.
“Adil yargılama için daha pozitif davranılabilirdi”
Duruşma, aleniyetin sağlanamaması ve savunma hakkının kısıtlanması yönündeki tartışmalarla başladı. Salonun kapısının kilitli olması ve izleyicilerin içeri alınmaması dikkat çekiciydi. Ayrıca dört avukatınız salondayken mahkeme başkanı bu sayıyı üçle sınırladı. Tüm bu koşullar savunmanızı nasıl etkiledi?
Ercüment Akdeniz: Tüm yurttaşların aleni yargılama hakkı vardır. Gazeteci, yazar, siyasetçi gibi topluma mal olmuş isimler yargılandığında doğal olarak duruşmaya ilgi de yoğun oluyor. Avukatlar bunu öngördüler ve duruşmadan önce geniş salon talep ettiler. Fakat kabul edilmedi. Adli tatil günlerinde geniş salon bulmak zor olmasa gerek. Basından öğrendiğim kadarıyla salona alınmayan kalabalık yüzünden gerginlik yaşanmış. Uzaklardan, köyden annem gelmişti ve aklım hep onun sağlığındaydı. Bakınız, duruşmadan sonra avukat Fırat Epözdemir ziyaretime geldi. Onun yargılandığı duruşmada tam dört salon birden tahsil edilmiş. Demek ki olabiliyormuş. Ulusal ve uluslararası basından gazeteciler salon dışında bırakılmamalıydı. Yine de hepsine teşekkür ediyorum. Ben hukukçu değilim, avukatlarım “üç avukat şartının” mahkeme heyeti takdirinde olduğunu, istenirse esnetilebileceğini söylediler. Maalesef kabul görmedi. Oysa adil yargılama için daha pozitif davranılabilirdi.
“İddianame ilk duruşmada çöktü”
Mahkeme, tutukluluğunuzun devamına gerekçe olarak tanıkların henüz dinlenmemesini gösterdi. Ancak tanıklardan biri duruşmada UYAP üzerinden bağlanamadı, bir diğeri ise 2017’de vefat etmiş. Duruşmada dinlenen iki tanık da sizinle ilgili herhangi bir ifade vermedi. Avukatınız, bazı tanık beyanlarının fezlekede emniyet tarafından çarpıtıldığını ifade etti. Siz bu tanık sürecini ve savcılığın tanıklara yaklaşımını nasıl yorumluyorsunuz?
Ercüment Akdeniz: İddianamenin hazırlanış biçimi gerçekten sorunlu. “Önce suçlanacak kişiyi bul, sonra suç üret” mantığı tüm metne sirayet etmiş. Ne bulunsa torbaya atılmış. İlgisiz, eklektik, maddi hatalarla dolu, kurgusal suçlamalar bunlar. Örnekleri ve ayrıntıları savunmamda dile getirdim. 2012-2013 tapeleri raftan indirilmiş. Ama hakikate suç yıkmak o kadar basit değil. İddianame ilk duruşmada çökmüş durumda. Geriye dinlenmeyen tanıklara sarılmak kalıyor. Biri ABD’de, biri vefat etmiş, diğeri SEGBİS’ten teknik nedenle bağlanamamış tanıklar. Tanıkları tanımıyorum. İki tanık duruşmada beyan verdi, bana dair hiçbir suçlamaları yok. Tutukluluğu uzatmak ağır bir hak ihlali.
“Panopticon’dan 1984’e uzanan bir iddianame”
Savunmanızda telefon tapelerine de yer verdiniz. Tapelerde geçen bazı konuşmaların çarpıtıldığını, kitap isimlerinin yanlış aktarıldığını belirttiniz. Avukatınız, telefonlarınızın 22 ay boyunca dinlendiğini ve en son dinleme talebinin reddedildiğini söyledi. Hakimlik, 22 aylık dinlemeden sonra yeni bir uzatma için yeterli gerekçe sunulmadığını belirtmiş kararında. Tüm bu veriler ışığında, bu tapelerin tutukluluğunuza gerekçe yapılmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Ercüment Akdeniz: Tapeler neden 14 yıl bekletildi? Bu yol açılırsa 14 yıl sonra herkes benzer iddianamelerle karşılaşabilir. Üstelik tape kayıtlarıyla ilgili olarak imha kararı olduğunu avukatlar ifade ettiler. Hafıza zorlayan, kasıtlı faule benzer bir zaman sorunsalı söz konusu. Tape görüşmeleri EMEP’lilerin o dönem kendi içinde konuşmalarından ibaret. Savcılık dikkatle baksa görürdü zaten. Kitap isimleri gibi çarpıcı hatalar skandal niteliğinde. Niyet ille de bir suç gömleği giydirmek olunca sonuç trajikomik oluyor. Foucault’un Hapishanenin Doğuşu kitabında panopticon cezaevi sisteminin topluma nasıl uyarlandığı anlatılır. İddianameyi okuyunca doğrusu toplumsal olarak panopticon sistemle George Orwell’in 1984 romanı arasında bir yerde olduğumuz hissine kapıldım.
“Olmadı baştan yargılaması”
2015’te Gezi Parkı eylemleri nedeniyle yargılandığınız davadan beraat etmiştiniz. O dönem mahkeme, eylemlerinizi ifade özgürlüğü kapsamında değerlendirmişti. Ancak 10 yıl sonra, yine Gezi Parkı eylemleriyle bağlantılı, bu kez “kitleleri yönlendirme” gibi farklı bir suçlamayla tutuklusunuz. O dönemde Hayat TV’ye yaptığınız canlı bağlantı da suçlama konusu yapıldı. Sizce savcılığın Gezi Parkı eylemlerini 12 yıl sonra yeniden dava konusu yapmasının arkasında ne var?
Ercüment Akdeniz: Gezi davasında benim de yargılandığım 25 sanıklı dava dosyasında beraat ettik. 2015 yılında İstanbul 33. Asliye Ceza Mahkemesi’nin gerekçeli kararı çok net. AİHM kararlarına, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne ve Anayasa’ya atıf yaparak diyor ki: İfade, örgütlenme, eleştiri özgürlüğü bakımından suç unsuru yok. Avukatlar bu kararı mahkemeye sundu. Zaten 12 yıl sonra “olmadı baştan” yargılaması hukuki olmaz. Üstelik konunun HDK ile de ilgisi yok. Hayat TV’ye bağlanmış olmam suç sayılamaz, basın özgürlüğü kapsamındadır. İki gazetecinin telefon görüşmesini dinlemek de basın özgürlüğü ihlalidir.
“Demokratik siyaset hakkı kriminalize ediliyor”
İddianamede Emek Partisi’ndeki siyasi faaliyetleriniz, HDK çalışmaları gibi gösterilerek suçlama haline getirilmiş. Sizce merkez dışı partilerde siyaset yapmanın kriminalize edilmesi ne anlama geliyor?
Ercüment Akdeniz: İddianame “marjinal sol” diye bir suç tanımı üretmiş. Oysa Türkiye’de 140 civarında yasal siyasi parti vardır. Kimse insanları merkez kitle partilerinde siyaset yapmaya zorlayamaz, bu demokrasiye aykırı olur. Aslında demokratik siyaset hakkı kriminalize ediliyor.
“Suçlama hayal ürünü”
HDK, halen faaliyetlerini sürdüren ve yeni kurulan Meclis komisyonunda da temsilcileri bulunan yasal bir oluşum. HDK Eşsözcüsü Meral Danış Beştaş da duruşmanızı izleyenler arasındaydı. Buna rağmen, HDK çatısı altında yapılan siyasetin suçlama haline getirildiği bir davada “silahlı terör örgütü üyeliği” suçlamasıyla tutukluluğunuzun devamına karar verildi. Ortaya çıkan bu çelişkiyi nasıl değerlendiriyorsunuz?
Ercüment Akdeniz: TBMM çatısı altında oluşturulan süreç komisyonuna DEM Parti dört isim verdi. Celal Fırat da ekleniyor sanırım. Bu beş ismin 3’ü HDK Eş Genel Sözcülüğü yapmış isimler. Yanlış anlaşılmasın; barışı ve süreci destekliyorum, adı geçen isimler doğal tabi. Devletin, Meclisin tepesinde HDK sözcüleriyle el sıkılırken biz neden yargılanıyoruz, esas çelişki bu. Türkiye’nin gelinen yerde artık bunları aşması gerekiyor. “Silahlı terör örgütü üyeliği” suçlaması tamamen hayal ürünü, zaten beni kamuoyu tanıyor.
“Örgüt fobisi”
Mahkeme başkanı, Emek Partisi’ndeki faaliyetlerinize dair sorular yöneltti. Bunlar arasında bağış ve aidat toplanması, afiş çalışmaları gibi konular vardı. Bu sorulara gerekçe olarak da bazı telefon kayıtları gösterildi. Bu yaklaşımı nasıl yorumluyorsunuz? Siyasi faaliyetlerin suçlama konusu haline geldiği bir yargılamada, bu sorgulamayı tatmin edici buluyor musunuz?
Ercüment Akdeniz: İddianame örgüt fobisi üzerine kurulmuş. Sanki 12 Eylül hikayelerini yaşıyoruz. Oysa EMEP tüzüğüne bakılsa “il örgütü” “ilçe örgütü” tanımları orada belirlenmiş. “Örgüt” kelimesini duyunca akla hemen yasa dışı örgüt geliyor! Polis fezlekesindeki maddi hatalar kopyala-yapıştır mantığıyla olduğu gibi iddianameye geçmiş. EMEP’in mali konularında dahi aidat, bağış gibi kelimeler yasa dışı örgüt gibi algılanmış. Gerçekten vahim hatalar.
“Savcılık yaklaşımı ciddiyetten yoksun”
Duruşma boyunca heyet üyelerinin ve savcının savunmanıza ilişkin size herhangi bir soru yöneltmemesi dikkat çekiciydi. Özellikle savcının duruşmanın büyük bölümünde cep telefonuyla meşgul olduğu gözlemlendi. Siz adalet talep ederken muhatap olduğunuz bu tutumları nasıl değerlendiriyorsunuz? Bu konuda duruşmaya dair gözlemleriniz neler, adil yargılandığınızı düşünüyor musunuz?
Ercüment Akdeniz: Gerek iddianame gerek savcılık yaklaşımı maalesef ciddiyetten yoksun. Eşitlik ilkesi gereği sanık lehine en küçük emare gösterilmedi. Ama yargı süreci devam ediyor. Umarım bir sonraki celse daha adil bir yargılamayla neticelenir.
“Cezaevindeki her günüm hukuksuzluğa eklenen bir gün”
Son olarak, dava 23 Ekim’e ertelendi. Bu tarihe kadar mahkeme, tutukluluğunuzu her ay dosya üzerinden incelemeye devam edecek. Bu ara değerlendirmelere ve bir sonraki duruşmaya ilişkin beklentileriniz neler?
Ercüment Akdeniz: Cezaevinde tutulduğum her gün hukuksuzluğa eklenen bir gündür. Daha önce tutukluluk incelemeleri, itiraz dilekçeleri hiç karşılık bulmadı. 23 Ekim öncesinde olası bir tahliye kararı en azından kamuoyu vicdanını bir nebze rahatlatır. Bir sonraki duruşmada beklentim ise elbette beraat ve adaletin tecelli etmesi. Gazeteciliği çok özledim ve İLKE TV’de beni bekleyen çok iş var.
Ercüment Akdeniz davası: Tanıkların söylemediği bir sözü, savcı iddianameye yazmış
Gazeteci Ercüment Akdeniz’in tutukluluğuna devam kararı
Silivri’den mesaj var: Barış gazeteciliğine devam edeceğiz
HDK soruşturması: 30 kişi tutuklandı
