Haber: Atilla Yoğurtçu
Balıkesir’in Edremit ilçesinde Akçay Sulak Alanı üzerine yapılmak istenen Edremit Tarıma Dayalı İhtisas Sera Organize Sanayi Bölgesi (ETDİOSB) projesine yargıdan dur kararı geldi. Balıkesir 1. İdare Mahkemesi, söz konusu alan için yürütmeyi durdurma kararı vererek çevre savunucularının uzun soluklu mücadelesini haklı buldu.
Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği öncülüğünde birçok çevre ve doğa derneği ile yurttaşların birlikte açtığı davada mahkeme, imar planlarının iptali talebini ciddi buldu. 2021 yılında başlayan süreçte, Akçay Sulak Alanı’nın OSB’ye tahsis edilmesine karşı yapılan başvurular ve protestolar yıllarca sonuçsuz kalmıştı. Ancak bilirkişi raporunun ardından mahkeme, projenin durdurulması yönünde karar verdi.
Bilirkişi Raporu: Proje Bilimsel ve Hukuki Açıdan Uygun Değil
2025 yılı başında yapılan keşif sonrası hazırlanan bilirkişi raporu, ETDİOSB projesinin sulak alanlar ve çevre mevzuatına aykırı olduğunu net şekilde ortaya koydu. Raporda şu bulgular dikkat çekti:
* İmar planları RAMSAR Sözleşmesi, Çevre Kanunu ve Sulak Alanların Korunması Yönetmeliği’ne aykırıdır.
* Alan, nesli tehlike altındaki türler için yaşamsal öneme sahiptir.
* Sulak alanın yok edilmesi halinde Edremit Körfezi kirlenme riskiyle karşı karşıya kalacaktır.
* Proje ekolojik ve ekonomik olarak da uygun değildir.
* OSB’nin kurulmak istendiği alan, tarımsal üretim için uygun değildir.
Bu değerlendirmelere dayanarak mahkeme, yürütmeyi durdurma kararı verdi.
Sulak Alanlar Kanunla Koruma Altında
Çevre Kanunu’nun 9. maddesi gereğince sulak alanların doldurulması, kurutulması ve bu alanlardan arazi kazanılması kesin olarak yasaktır. Buna rağmen 2021 yılında Akçay Sulak Alanı’nda dolgu faaliyetleri başlatılmış, Balıkesir Büyükşehir Belediyesi’nin OSB protokolü kapsamında bu süreci yönettiği tespit edilmişti. Dernekler, belediye meclisinin kararına dava açmış, belediye daha sonra kendi kararını iptal etmek zorunda kalmıştı.
Bölgenin Önemi: Su, Canlılar ve İklim İçin Hayati
Akçay Sulak Alanı; Kadıncık Deresi, Zeytinli Çayı, Edremit Çayı gibi önemli su kaynaklarının birleştiği, zengin flora ve faunaya ev sahipliği yapan, Türkiye’deki kuş türlerinin %34’ünün gözlemlendiği bir biyoçeşitlilik alanı olarak tanınıyor. Alan, aynı zamanda iklim düzenleyici, karbon depolayıcı ve yer altı sularını besleyen ekosistem hizmetleriyle öne çıkıyor.
Kadıncık Deresi’nde gözlenen nesli küresel ölçekte tükenmekte olan yılan balıkları, bölgenin korunması gereken doğal miraslardan biri olarak gösteriliyor. 2024 yılı boyunca yalnızca 8 ayda gözlemlenen 104 kuş türünden 67’si, Bern Sözleşmesi’ne göre mutlak koruma altında.
Yıllardır Süren Mücadele Sonuç Verdi
Sivil toplum örgütleri, yerel halk ve doğa savunucuları, sulak alanın korunması için yıllardır bilimsel raporlar hazırladı, suç duyurularında bulundu ve projeye karşı yasal mücadele verdi. Bu çabaların sonucunda:
* 2021 yılında 50 hektarlık alan “Kesin Korunan Alan”,
* 100 hektarlık alan ise “Nitelikli ve Sürdürülebilir Koruma Alanı” ilan edildi.
* 2022 yılında ise alan, “Mahalli Önem Haiz Sulak Alan” olarak tescillendi.
Son olarak, Ekim 2024’te hazırlanan kapsamlı Ekosistem Değerlendirme Raporu da bölgenin korunmasının gerekliliğini bir kez daha belgeledi.
“Şantiyeye Kilit Vurduk!”
Kazdağı Doğal ve Kültürel Varlıkları Koruma Derneği, karar sonrası yaptığı açıklamada, “Bugün burada mahkeme kararını uyguluyor, şantiyeye kilit vuruyoruz! Sulak alanlar OSB yeri değil, canlıların yuvasıdır” dedi.
Dernek, mahkeme kararının uygulanması ve alanın tamamının “Kesin Korunan Alan” olarak tescillenmesi için Tarım ve Orman Bakanlığı başta olmak üzere tüm yetkili kurumları göreve çağırdı. Ayrıca alanın korunması için kuş gözlem kuleleri, bilgilendirme tabelaları ve tanıtım ofisleriyle donatılması gerektiğini vurguladı.
