Haziran ayının son günlerinde Avrupa genelinde yaşanan sıcak hava dalgası nedeniyle 12 şehirde toplam 2300 ölüm yaşanırken, yeni bir çalışma bu ölümlerin 1500’ünün doğrudan iklim krizine bağlı olduğunu ortaya koydu.
Gezegeni ısıtan kirlilik, Haziran ayı sonunda Avrupa’yı kavuran “sessiz ama yıkıcı” sıcak hava dalgasının ölüm oranını üç katına çıkardı. Yeni yapılan ve bir düzine şehri kapsayan erken analiz, uzmanların giderek kötüleşen ve göz ardı edilen bir sağlık krizi konusunda uyarıda bulunmasına yol açtı.
Bilim insanları, 23 Haziran ile 2 Temmuz arasında Avrupa genelinde sıcaklıkların yükselmesiyle 12 büyük şehirde yüksek sıcaklık nedeniyle 2300 kişinin hayatını kaybettiğini tahmin ediyor. Bu ölümlerin 1500’ü, gezegeni ısıtan ve aşırı hava olaylarını daha da kötüleştiren iklim krizine bağlandı.
Ölüm sayıları açısından en çok etkilenen şehir Milano oldu. 499 sıcaklık kaynaklı ölümün 317’si iklim krizine bağlandı. Milano’yu Paris ve Barselona izledi. Londra’da 273 kişi sıcaklık nedeniyle hayatını kaybederken, bunların 171’i insan kaynaklı iklim etkilerine bağlandı.
Londra Hijyen ve Tropikal Tıp Okulu’ndan epidemiyolog Malcolm Mistry, söz konusu çalışmanın sıcak hava dalgalarının neden sessiz katiller olarak tanımlandığını ortaya koyduğunu belirtti.
Henüz hakem değerlendirmesine sunulmamış olan bu hızlı analiz, Dünya Hava Durumu Atıf (World Weather Attribution) grubu tarafından yapıldı. Araştırma, ölümlerin üçte ikisinden iklim krizini sorumlu tutarken, en yüksek ölüm oranının yaşlılar arasında görüldüğünü ortaya koydu. İklim kaynaklı ölümlerin %88’i 65 yaş üzerindeki kişilerdi.
Çalışmanın ortak yazarlarından ve Imperial College London’da iklim bilimci olan Ben Clarke, “Sıcak hava dalgaları, orman yangınları ya da fırtınalar gibi ardında yıkım izi bırakmaz. Etkileri çoğunlukla görünmezdir ama sessizce yıkıcıdır. Sıcaklıkta sadece 2 ya da 3 derecelik bir artış, binlerce insan için yaşamla ölüm arasındaki farkı yaratabilir” dedi.
Tropikal Gece Sayısı Artıyor
Bilim insanları, Paris, Londra, Madrid ve Roma gibi şehirlerde 10 günlük bir süre boyunca sıcaklığa bağlı ölümleri tahmin etmek için epidemiyolojik modeller kullandılar ve bu ölümleri, insanların fosil yakıt yakarak ya da doğayı tahrip ederek gezegeni ısıtmadığı varsayımsal bir dünyadaki ölüm oranlarıyla karşılaştırdılar.
Ancak araştırmacılar, modellerinde kullandıkları sıcaklık ve ölüm arasındaki ilişkiyi 2019 yılına kadar olan yerel ölüm verilerinden elde ettiklerini ve bu nedenle şehirlerdeki insanların zamanla sıcak havaya nasıl uyum sağladığını tam olarak yansıtmayabileceğine de dikkat çektiler.
Araştırma, iklim krizinin bazı şehirlerde sıcaklıkları 4 dereceye kadar artırdığını ve bunun 1500 ek ölüme yol açtığını ortaya koydu. Bu ölüm sayısı, fosil yakıt kirliliğiyle kötüleşen diğer son hava felaketlerinden daha fazlaydı. Önceki çalışmalar, Avrupa’da her yıl ortalama 44 bin kişinin sıcak hava nedeniyle öldüğünü tahmin etmişti. Ancak bilim insanları, sadece 12 şehirde meydana gelen tek bir sıcak hava dalgasında 2300 kişinin hayatını kaybetmesinin, bu yazın özellikle tehlikeli geçebileceğine işaret ettiğini söyledi.
Avrupa Birliği’nin Dünya gözlem servisi Copernicus, geçen ayın küresel ölçekte kaydedilen en sıcak üçüncü Haziran olduğunu ve Batı Akdeniz’de “olağanüstü” bir deniz sıcak hava dalgası geliştiğini bildirdi. Haziran ayında bölge için günlük ortalama deniz yüzeyi sıcaklığı 27 derece ile şimdiye kadarki en yüksek seviyeye ulaştı.
Copernicus ayrıca, geceleri sıcaklığın 20 derecenin altına düşmediği ve insanların dinlenmekte zorlandığı tehlikeli “tropikal gecelerde” büyük bir artış olduğunu da ortaya koydu. İspanya’nın bazı bölgelerinde geçen ay 24 tropikal gece yaşanırken, bu sayı Haziran ayı ortalamasının 18 gece üzerinde seyretmiş oldu.
Akdeniz Sularının Üçte İkiye Yakını Sıcak Hava Dalgalarından Etkileniyor
Copernicus İklim Değişikliği Servisi başkan yardımcısı Samantha Burgess, Akdeniz’de kaydedilen rekor sıcaklıkların, Avrupa’nın büyük kesimlerinde yaşanan sıcaklık stresini “çok daha yoğun” hale getirdiğini ifade ederek, “Isınan bir dünyada, sıcak hava dalgalarının daha sık, daha şiddetli ve Avrupa genelinde daha fazla insanı etkiler hale gelmesi muhtemel” dedi.
Copernicus’un deniz hizmetini yürüten kâr amacı gütmeyen araştırma kuruluşu Mercator Ocean tarafından yapılan bir analiz ise Akdeniz’in neredeyse üçte ikisinin “güçlü ya da daha şiddetli” kategorisinde deniz sıcak hava dalgalarından etkilendiğini ve bu alanın şimdiye kadarki en geniş kapsam olduğunu ortaya koydu.
Yüksek sıcaklıkların, balıkların düzenini bozduğu ve beslendikleri bazı bitkileri öldürdüğü biliniyor. Akdeniz’deki ısınma hakkında konuşan Mercator Ocean’dan bilim insanı Karina Von Schuckmann, şu uyarıda bulundu:
“Gerçekten endişe verici olan şeylerden biri de bu ısı stresinin tekrar tekrar ortaya çıkması. Isı stresi zamanla tekrarlandığında, ekosistemlerin kırılganlığı artıyor.”
