Dünyanın bize sunduğu bir yıllık doğal kaynakları tükettiğimiz tarih olarak bilinen Küresel Limit Aşım Günü, bu yıl 24 Temmuz olarak hesaplandı. Bu tarih, gezegenimizin bir yıl içinde yenileyebileceği kaynakların yalnızca 6,5 ayda tükendiğini gösteriyor. Yani 2025’in geri kalan aylarından doğadan “borç alarak” yaşayacağız.
Ekolojik Ayakizi kavramının öncüsü, New York Üniversitesi’nin ulusal ayakizi ve biyokapasite hesaplamalarından hareketle, 2025 yılı Dünya Limit Aşımı Günü’nü 24 Temmuz olarak belirledi. Bu tarih, ülkelerin gıda, enerji, orman ürünleri, karbon emisyonları gibi başlıklarda doğal kaynaklara yönelik taleplerinin, doğanın bu talepleri karşılama kapasitesiyle karşılaştırılmasıyla hesaplanıyor.
1,8 Dünya Tüketiyoruz!
İnsanlık günümüzde, doğanın kaynaklarını, dünyanın kendini yenileme kapasitesinden %80 daha hızlı tüketiyor. Bir başka deyişle 1,8 dünyamız varmış gibi yaşıyoruz. Doğal sermayenin bu düzeyde aşırı tüketimi, uzun vadede kaynak güvenliği açısından ciddi bir tehdit oluştururken bunun sonuçları günümüzde de ormansızlaşma, toprak erozyonu, biyoçeşitlilik kaybı, atmosferdeki karbondioksit oranının artması, şiddeti ve sıklığı giderek artan aşırı hava olayları ve gıda ve enerji krizi olarak karşımıza çıkıyor.
Küresel Limit Aşımı tarihi, Birleşmiş Milletler (BM) kurumları tarafından sunulan ulusal ayakizi ve biyokapasiteverilerinden yararlanılarak belirlenirken veri setlerinin düzenli olarak gözden geçirilmesi sonucunda, geçmişe yönelik hesaplamalarda da güncellemeler yapılıyor. 2025 hesaplamalarında dikkate değer bir değişikliğe neden olan başlık, okyanusların karbon tutma kapasitesinin aşağı yönlü güncellenmesi oldu. Bu durumun sonucunda, kişi başına düşen ayakizi artarken, kişi başına düşen biyokapasite azaldı ve Dünya Limit Aşımı Günü, 2024’e göre sekiz gün öne kaydı. Bu yılki değişikliğin yedi günü, veri seti güncellemeleri kaynaklı.
22 Yıllık Ekolojik Borç
İnsanlık, küresel limit aşımının ilk kez hesaplandığı 1970’ten bu yana, dünyanın kendini yenileme kapasitesini aşmaya devam ediyor ve limit aşım tarihi neredeyse her yıl daha da erkene kayıyor. İnsanlığın gezegenimize yıllar içinde biriktirdiği ekolojik borç, şu anda 22 yıla ulaşmış durumda. Başka bir deyişle, ekolojik aşımı tamamen tersine çevirebilseydik, gezegenimizin bu borcun telafisi için 22 yıl boyunca tam kapasiteyle çalışması gerekirdi. Ancak, aşım hızı bu seviyede devam ederse, ekolojik borcumuz her yıl yaklaşık 0,8 “dünya yılı” kadar daha artmaya devam edecek.
Çözüm Mümkün: Tarihi İleriye Atabiliriz
WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı), Dünya Limit Aşımı Günü’nü ileri tarihlere çekmenin mümkün olduğuna dikkat çekti. Örneğin, fosil yakıtlardan kaynaklı karbon salımının %50 oranında azaltılması, Limit Aşımı Günü’nü üç ay ileriye taşıyabilir. Ya da otomobil kullanımının azaltılması, bu tarihi 13 gün ötelemeyi sağlayabilir. Ekolojik ayakizimizi azaltmak için gıda israfını önlemekten yenilenebilir enerji kullanımına, ulaşım tercihlerinden doğa dostu ürün tüketimine kadar atılabilecek pek çok adım bulunuyor. Tüm bu adımlar birlikte atıldığında, hem Dünya Limit Aşımı Günü’nü ileriye taşıyabilir hem de daha yaşanabilir bir gelecek inşa edebiliriz.
Bu kritik eşiğe dikkat çeken WWF-Türkiye Genel Müdürü Ömür Kula, şunları söyledi: “Doğanın bir yıl içinde bize sunduğu kaynakları yalnızca yedi ayda tüketmiş olmak hem ülkemizde hem de dünyada yaşamın sürdürülebilirliği açısından alarm verici bir gösterge. Türkiye gibi, iklim krizinden doğrudan etkilenen ve biyolojik çeşitliliğiyle öne çıkan bir ülkede, doğayla uyumlu yaşamı sadece bir tercih değil, zorunluluk olarak görmeliyiz. Bugün içinde bulunduğumuz ekolojik borç durumu, artık erteleyecek zamanımız kalmadığını açıkça ortaya koyuyor. Karar vericilerden iş dünyasına, bireylerden yerel yönetimlere kadar hepimiz, atacağımız her adımda, yapılacak her yasal düzenlemede, alınacak her kararda doğaya olan borcumuzu azaltacak tercihleri yapmakla yükümlüyüz. Unutmayalım ki günü kurtarmaya yönelik atılan adımlar, eskisinden çok daha kısa vadede, gıda, enerji, iklim krizi olarak karşımıza çıkıyor. WWF-Türkiye olarak bu dönüşümün mümkün olduğuna inanıyoruz; yeter ki değişimin parçası olmayı seçelim.”
