22 Nisan Dünya Günü olarak kutlanıyor. Pek çok ülkede milyonlarca kişi kutlamalar için bir araya geliyor.
Peki bu neden önemli bir gün? Dünyada ve Türkiye’de nasıl kutlanacak?
İlk 1970 yılında ABD’de kutlanmaya başlayan Dünya Günü’ne dair merak edilenleri derledik.
Dünya Günü nedir?
Dünya Günü çevrenin korunmasının önemini vurgulamayı amaçlayan küresel bir etkinlik.
İlk olarak 1970 yılında ABD senatörü ve çevre aktivisti Gaylord Nelson ve Harvard Üniversitesi’nde yüksek lisans öğrencisi olan Denis Hayes tarafından başlatılan Dünya Günü her yıl 22 Nisan’da kutlanıyor.
Her ikisi de o dönemde ABD’de çevreye verilen zararlarla ilgili endişeliydi. Örneğin 1969 yılında California eyaletindeki Santa Barbara şehrinde çok ciddi bir petrol sızıntısı meydana gelmişti.
Halkın ilgisini çekmek ve çevre sorunlarını ulusal gündeme taşımak için Dünya Günü fikrini ortaya attılar.
Fotoğraf altı yazısı, İlk Dünya Günü kutlaması ABD’deki Philadelphia gibi pek çok yerde yoğun ilgi gördü.
İlk Dünya Günü kutlamasına yaklaşık 20 milyon kişi katıldı.
1990’dan itibaren ise Dünya Günü, ABD’yi aşan ve uluslararası çapta kutlanan bir güne dönüştü.
200’e yakın ülkedeki kutlamaları Washington merkezli Earthday.org organize ediyor.
Etkinliklere her yaştan bir milyardan fazla insanın katıldığı düşünülüyor.
Earthday.org başkanı Kathleen Rogers “Dünya Günü, çoğu kişi için çevre hareketine atılan ilk adım” diyor.
Dünya Günü bu yıl nasıl kutlanıyor?
2024 yılının teması “Gezegen plastiklere karşı”.
Bu yıl düzenlenen etkinlikler, plastik kirliliğinin insan ve gezegen sağlığına verdiği zararlar konusunda farkındalık yaratmayı hedefliyor.
Bu temanın seçilmesinin öncelikli nedeni, 2024’ün sonuna kadar küresel plastik atıklarla mücadelede tarihi bir Birleşmiş Milletler anlaşmasının imzalanacak olması.
50’den fazla ülke, 2040 yılına kadar plastik kirliliğine son verilmesi çağrısında bulundu.
Ancak Dünya Günü organizatörleri bunun yeterli olmadığını söyleyerek 2040 yılına kadar tüm plastiklerin üretiminin yüzde 60 oranında azaltılması çağrısında bulunuyor.
Önceki yıllarda iklim değişikliği ve temiz enerjiden türlerin korunmasına ve ağaç dikmenin faydalarına kadar bir dizi çevresel konu ele alınmıştı.
Dünya Günü ne gibi sonuçlar doğurdu?
1970’teki ilk Dünya Günü’nden birkaç yıl sonra ABD Çevre Koruma Ajansı kuruldu ve Temiz Hava Yasası gibi çeşitli çevre yasaları oluşturuldu, var olan yasalar ise önemli ölçüde güçlendirildi.
İlerleyen yıllarda milyonlarca ağaç dikildi, sürdürülebilir tarım uygulamalarıyla çiftçiler desteklendi ve dünya çapında iklim konusunda bilgilendirici etkinlikler düzenlendi.
Paris İklim Anlaşması, 22 Nisan 2016’da Dünya Günü’nde imza için açıldı.
Bu anlaşma çerçevesinde dünya ülkeleri ilk kez küresel ısınmayı sınırlandırmaya yönelik hedefleri toplu olarak kabul etti.
Dünya Günü neden eleştiriliyor?
Bazı kişiler, Dünya Günü kapsamında kaydedilen bu başarıların iklim değişikliği ile mücadelede önemli bir ilerleme kat edildiğine dair yanlış bir izlenim yarattığını düşünüyor.
İnsan faaliyetleri, küresel sıcaklık artışından türlerin yok oluşuna kadar pek çok çevresel göstergeyi etkilemeye devam ediyor.
İklim değişikliğine karşı mücadelede atılan adımların ise bu eğilimleri durdurma ya da tersine çevirme konusunda yetersiz kaldığı belirtiliyor.
Bazı bireyler ve şirketler ise Dünya Günü’nü, ihtiyaç duyulan gerçek değişiklikleri yapmadan, çevreci kimliklerini yanıltıcı bir şekilde tanıtmak için bir fırsat olarak kullanmakla suçlanıyor. Buna “yeşil aklama” deniyor.
İkim aktivisti Greta Thunberg 2022 yılında sosyal medyadan yaptığı bir paylaşımda Dünya Günü’nün güç sahiplerinin gezegeni yok ettikleri sırada onu ne kadar sevdiklerini söylemeleri için bir fırsat doğurduğunu söylemişti.
BBC’ye konuşan Dünya Günü organizatörü Kathleen Rogers, “Hepimiz yeşil aklamanın gerçekleştiğini biliyoruz ve bu son derece sinir bozucu. Dünya Günü’nün bazı şirketler tarafından kendi çıkarları için yanlış ve alaycı bir şekilde kullanıldığının farkındayız” dedi ve şöyle devam etti:
“Buna karşı hükümetlerin sağlam adımlar atması ve tüketicilere yalan söyleyen şirket ve endüstrilerin üzerine gitmesi gerekiyor.”
Türkiye’de Dünya Günü kapsamında ne yapılıyor?
Doğal Hayatı Koruma Vakfı (WWF-Türkiye), her yıl Uluslararası Tek Dünya Kentleri Yarışması düzenliyor.
Yarışma, kentlerin, küresel ısınmayı 1.5 °C eşiğinde tutmak için iklim değişikliğine etkilerini azaltmalarını hedefliyor.
WWF tarafından, 2011’den bu yana, beş kıtada 400’den fazla kentin katılımı ile düzenlenen Tek Dünya Kentleri Yarışması’nın öncelikli hedefi de, iklim değişikliğiyle mücadele etmek, kentlerde iklim dostu bir dönüşümü teşvik etmek, çevresel sürdürülebilirlik hedefleri doğrultusunda yol alan kentleri seçmek ve bu konuda farkındalık oluşturmak.
Türkiye’de bu yıl yapılacak etkinlikler arasında sahil temizliği buluşmaları ve çeşitli çevrimiçi konuşmalar da bulunuyor. (BBC)
