Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR), Türkiye’deki emeklilerin durumuyla ilgili çarpıcı bir rapor yayımladı. Rapora göre, Türkiye’de emeklilerin nüfus içindeki payı artarken, ülke ekonomisindeki “pastadan” aldıkları pay hızla düşüyor. DİSK-AR, emekli aylıklarının “dibe doğru eşitlendiği” uyarısında bulunurken, 2003 yılında asgari ücretin yüzde 36 üzerinde olan ortalama emekli aylığının, bugün asgari ücretin yüzde 22 altına gerilediğine dikkat çekti.
Ortalama Emekli Aylığı Asgari Ücretin Altına Düştü
DİSK-AR’ın “Türkiye’de Emeklilerin Durumu: Emekli Aylıkları, Emekli Sayıları ve Ayrılan Kaynaklar” başlıklı çalışması, Avrupa İstatistik Ofisi (Eurostat) verileriyle karşılaştırmalı analizler sunuyor. Araştırmanın temel bulguları şöyle:
- Gelir Kaybı: 2003’te ortalama emekli aylığı asgari ücretin yüzde 36 üzerindeyken, 2025 itibarıyla asgari ücretin yüzde 22 altına düştü.
- GSYH’den Alınan Pay: 2002’de ortalama emekli aylığının kişi başına düşen Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) oranı yüzde 46,4 iken, 2025’te bu oran yüzde 29’a geriledi.
- AB Ortalamasının Çok Altında: AB ülkelerinde emekli aylığı ve hak sahiplerine yapılan ödemelerin GSYH’ye oranı ortalama yüzde 9,8 iken, Türkiye’de bu oran sadece yüzde 3,7 seviyesinde. 2008-2022 arasında AB-27 ortalamasında bu pay 1,8 puan artarken, Türkiye’de 1,2 puan azaldı. Bu da emeklilerin GSYH büyümesinden payını alamadığını gösteriyor.
- Bütçe Transferlerinde Düşüş: 2009-2024 yılları arasında Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) yapılan bütçe transferlerinin hem bütçe hem de GSYH’ye oranı ciddi biçimde azaldı.
Türkiye, En Fazla Emekli Sayısına Sahip Üçüncü Avrupa Ülkesi
DİSK-AR raporunda öne çıkan diğer önemli tespitler ise şöyle:
- Emekli Nüfusu Rekor Kırıyor: 2024 yılının ilk yarısında ortalama emekli aylığı 17 bin 252 lira, ortalama işçi emekli aylığı ise 17 bin 89 lira olarak gerçekleşirken, en düşük emekli aylığı 14 bin 469 lira oldu. 2024 itibarıyla emekli ve hak sahipleri, Türkiye nüfusunun yüzde 18,5’ini oluşturuyor.
- Avrupa’da Üçüncülük: 15,9 milyon emekli ve hak sahibi sayısıyla Türkiye, Avrupa ülkeleri içinde emekli ve hak sahibi sayısının en fazla olduğu üçüncü ülke konumunda.
- Oranlar Yükselişte: 2009’da yüzde 11,7 olan emeklilerin toplam nüfustaki oranı, 2023’teki EYT düzenlemesiyle birlikte yüzde 17,8’e, 2024 sonunda ise yüzde 18,5’e yükseldi. Bu artış eğiliminin 2025 yılında da devam etmesi bekleniyor.
“Emekli Sayısı Çok Fazla İddiası Doğru Değil, Milyonlarca Emekli Çalışmak Zorunda Kalıyor!”
Raporda, sıkça dile getirilen “Türkiye’de emekli sayısı çok fazla, aktif/pasif oranı çok düşük” iddiasının doğru olmadığı belirtildi. Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) kapsamında çalışanlar aktif sigortalılara dahil edildiğinde, 2024 sonu itibarıyla aktif-pasif oranının 1,75 olduğu, Avrupa ülkelerinde ise bu oranın ortalama 1,5 civarında seyrettiği vurgulandı.
En çarpıcı verilerden biri ise düşük emekli aylıkları nedeniyle milyonlarca emeklinin yeniden çalışmak veya iş aramak zorunda kalması oldu. Rapora göre, 2002 yılında yüzde 36,6 olan çalışan veya iş arayan emeklilerin oranı, Aralık 2024’te yüzde 65,7’ye yükseldi. Bu durum, emeklilerin geçim sıkıntısını ve ekonomik zorluklarını net bir şekilde ortaya koyuyor.
DİSK-AR’ın bu kapsamlı raporu, Türkiye’deki emeklilerin giderek derinleşen
