Dünya, iklim mücadelesinde “ekonomik inkar” tehlikesiyle karşı karşıya. Bu uyarıyı yapan COP30 Başkanı Andre Correa do Lago, iklim krizine karşı çözümlerin ekonomi temelli olmasının önemini vurgulayarak mücadelenin de artık bunu reddedenlere karşı olması gerektiğini belirtti.
Bu yılki Birleşmiş Milletler (BM) zirvesi COP30’a başkanlık edecek olan deneyimli Brezilyalı diplomat Andre Correa do Lago, dünyanın yeni bir iklim inkarı biçimiyle karşı karşıya olduğu konusunda uyarıda bulundu. Lago, inkarın bu kez iklim bilimini reddetmek üzerinde değil, krize karşı mücadeleye yönelik ekonominin yeniden düzenlenmesi fikrine yönelik organize bir saldırı olduğunu ifade etti.
“İklim Politikalarının İtibarsızlaştırılmasıyla Karşı Karşıyayız”
COP30 Başkanı, en büyük görevinin, bazı çıkar gruplarının küresel ekonomiyi düşük karbonlu bir yapıya kaydırmayı hedefleyen iklim politikalarını engelleme çabalarına karşı koymak olacağını belirterek ekledi: “İklim eylemine yönelik yeni bir tür muhalefetle karşı karşıyayız. İklim politikalarının itibarsızlaştırılmasıyla karşı karşıyayız. Bence şu anda yaşadığımız şey klasik anlamda bir iklim inkarı değil. Bu, bilimsel bir inkar değil, ekonomik bir inkar.”
Lago, bu ekonomik inkarın da önceki yıllarda iklim bilimini reddetmeye yönelik tekrar eden çabalar kadar tehlikeli olabileceği ve iklim eylemlerinde benzer şekilde gecikmelere yol açabileceği uyarısında bulundu.
İklim krizi hız kazandıkça, sıcaklıklar artıyor ve aşırı hava olaylarının etkileri daha belirgin hale geliyor; bilim insanları, seragazı emisyonları ile gezegen üzerindeki insan kaynaklı etkiler arasındaki bağlantıları giderek daha açık bir şekilde ortaya koyabiliyor. Correa do Lago’ya göre, bu nedenle tartışmanın yönü, bilimi çarpıtma ya da değersizleştirmeye yönelik çabalardan, iklim politikalarını baltalama çabalarına kaymış durumda.
Popülist Politikacılar İklim Politikalarına Yönelik Tepkiyi Körüklüyor
Dünyanın dört bir yanında yükselen popülist politikacılar, iklim politikalarına yönelik bir tepkiyi körüklemeye devam ediyor. Bu durum, en net şekilde ABD’de Donald Trump’ın başkanlığı döneminde görülürken Trump, yenilenebilir enerjiyi teşvik etmeyi ve seragazı emisyonlarını azaltmayı amaçlayan politikaları iptal etmeye girişti ve iklimle ilgili tüm devlet destekli kurumları ortadan kaldırmaya çalıştı.
Correa do Lago, ekonomiyi fosil yakıtlara olan bağımlılıktan uzaklaştırıp temiz enerjiye dayalı bir geleceğe yönlendirmenin herkes için faydalar sağlayacağını insanlara anlatmak üzere yeni bir küresel çaba başlatmayı istiyor.
“İklim Değişikliğiyle Mücadeleye İnananların Sırası Geldi”
Lago şunları söyledi: “Yeni popülizm, iklim krizine karşı mücadele etmenin işe yaramadığını göstermeye çalışıyor. Artık iklim değişikliğiyle mücadeleye inananların sırası geldi. Bu insanların mücadele etmenin mümkün olduğunu ve bunun ekonomik avantajlar ve daha iyi bir yaşam kalitesiyle birlikte gelebileceğini göstermeleri ve kanıtlamaları gerekiyor.”
Aslında bir ekonomist olan Correa do Lago, kariyerini diplomat olarak sürdürüyordu. 1983’te Brezilya dışişlerine katıldı ve daha önce Hindistan ve Japonya büyükelçisi olarak görev yaptı. Ayrıca, her yıl düzenlenen ve bu yıl Amazon Nehri ağzına yakın Belem kentinde kasım ayında yapılacak olan “taraflar konferansı” COP görüşmelerinin de kıdemli bir katılımcısı.
“İhtiyacımız Olan Şey, Politika Önlemleri Biçiminde Verilen Cevaplardır”
Lago, çoğu cevabın ekonomiden gelmesi gerektiğini ifade ederek ekledi: “Çünkü elimizde artık yeterli bilimsel kanıt mevcut durumda. İklim değişikliğinin insanların yaşamlarını nasıl etkilediği yeterince gösterildi. Şimdi ihtiyacımız olan şey, politika önlemleri biçiminde verilen cevaplardır. Ekonomistlerin harekete geçmesi gerekiyor.”
Son 20 yılda, ekonomistler iklim kriziyle mücadele görevini üstlenmeye başladılar. Bu sürecin dönüm noktalarından biri, Dünya Bankası’nın eski baş ekonomisti Nicholas Stern tarafından 2006 yılında yayımlanan önemli inceleme oldu. Stern, seragazı emisyonlarını kontrol altına almanın, hiçbir şey yapmamaktan daha ucuz olacağını ortaya koymuştu. Bu görüş, daha önce bazı ekonomistlerin öne sürdüğü “fosil yakıtlardan uzaklaşmanın ya değmeyeceği ya da çok pahalıya mal olacağı” yönündeki iddialarla çelişiyordu.
O zamandan bu yana benzer sonuçlara ulaşan birçok rapor yayımlandı. En son olarak Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü (OECD) ile BM Kalkınma Programı (UNDP) bu yıl ortak bir rapor hazırladı. Nihai hali gelecek ay yayımlanacak bu rapor, iklim krizine karşı mücadele etmenin ekonomik büyümeyi maddi anlamda artıracağını, yani sadece gerekli bir maliyet değil, aynı zamanda bir fırsat olduğunu ortaya koyuyor.
İklim Meselesi Ekonomik Teoriye Dahil Edilmeli
Ancak hâlâ ana akım ekonomik düşünce iklim krizini yeterince dikkate almıyor. Örneğin, birçok hükümet bütçe hazırlarken iklim etkilerini tahminlerine dahil etmiyor ve şirketler de aynı şekilde davranıyor. Ayrıca, iklim hasarına dair ekonomik tahminlerin çoğu da gerçek zararın çok altında kalıyor.
Bu durumun hâlâ yapılması gereken çok şey olduğunu gösterdiğini ifade eden Lago, “İklim, ekonomik teoriye henüz tatmin edici bir şekilde entegre edilmedi, çünkü bu, sistemi rahatsız edici bir unsur.”
Correa do Lago’nun önünde, önümüzdeki birkaç ay içinde 196 ülkeyi yeni ulusal seragazı emisyon planları hazırlamaya ikna etmek gibi zorlu bir görev de bulunuyor. Bu arada Brezilya, COP30 zirvesini Amazon yağmur ormanlarında düzenlemenin lojistik zorluklarıyla mücadele ediyor. Bu yılın başlarında ormana bir yol yapılması tartışmalara yol açmıştı. Ancak Brezilyalı yetkililer, bu yolun COP30 Belém’e verilmeden önce zaten planlandığını söylediler. Brezilya Devlet Başkanı’nın çevreyle ilgili sicili de bazı endişelere neden oluyor; çünkü hükümet hâlâ madencilik ve petrol sondajı projelerine onay vermeye devam ediyor. Ancak bu zorluklar, küresel ölçekteki jeopolitik rüzgarlarla kıyaslandığında sönük kalıyor.
Trump, zirveye katılmayacak ve Paris Anlaşması’ndan da çekilmiş durumda. Onun bu tutumu, ilerlemeyi baltalamak isteyen ülkeleri cesaretlendirdi. Suudi Arabistan, Rusya, Arjantin, Venezuela gibi petrol ekonomisine dayanan ya da popülist eğilimli yönetimlere sahip ülkeler potansiyel olarak süreci sekteye uğratabilecek aktörler arasında sayılıyor. Diğer büyük ekonomiler açıkça engelleyici olmasa dahi verdikleri taahhütlerde yetersiz kalabilirler ki bunun da aynı ölçüde zarar verebileceği öngörülüyor.
Her ülkenin, seragazı emisyonlarına ilişkin 2035 yılına kadar hedeflerini ve bu hedeflere ulaşmak için planladığı politikaları içeren karmaşık bir belge olan “ulusal katkı beyanı” (NDC) hazırlaması gerekiyor. Ancak, şubat ayında geçen son teslim tarihine karşın bu belgeleri şimdiye dek yalnızca birkaç ülke sunmuş durumda. AB, Çin, Japonya ve Hindistan hâlâ belgelerini sunmuş değil. Birleşik Krallık’ın planı ise geçen yıl Brezilya ile birlikte sunuldu.
Ozon Tabakası Meselesi Küresel En Büyük Örnek
Öte yandan Brezilya ve geçen yılki ev sahibi Azerbaycan, iklim krizine dair önemli konulardan biri olan finansal hedeflere ulaşmak için ülkelerin ne yapması gerektiğini belirleyecek bir “yol haritası” üzerinde çalışıyor. Bu yol haritasının taslağı, kasım ayında hükümetler Amazon’da bir araya gelmeden önce hazır olacak.
Correa do Lago için umut, dünyanın iklim gibi varoluşsal bir krizi, 40 yıl önce ozon tabakasındaki deliği ele almak için hükümetlerin bir araya geldiği şekilde çözebilmesinde yatıyor. Lago bununla ilgili, “İklim değişikliği çok daha karmaşık bir mesele. Bu gazlar çok daha uzun süre etkili oluyor ve ekonomiye etkisi, ozon tabakasını incelten gazların ortadan kaldırılmasına kıyasla sonsuz derecede daha büyük. Ancak ozon tabakası, insan eyleminin yönünü değiştirebildiği çevresel bir krize dair elimizdeki tek örnek. Peki ya başaramazsak? Alternatifi, hızlanan bir iklim değişikliği olacaktır” dedi.
