Arılar ve kelebekler gibi ‘karizmatik’ böcek türlerindeki nüfus düşüşleri sık sık gündeme gelse de, geri kalan sayısız türle ilgili ciddi bir veri eksikliği bulunuyor. Uzmanlar, bu durumun etkili koruma çabalarını ciddi şekilde zorlaştırdığını belirtiyor.
İngiliz Ekoloji ve Hidroloji Merkezi (UKCEH) ile Londra Zooloji Derneği (ZSL) tarafından gerçekleştirilen araştırmaya göre, gezegen üzerindeki büyük etkimize rağmen insanlar baskın tür değil. Dünya genelinde her bir insana karşılık yaklaşık 1,4 milyar böcek düşüyor ve tüm böcekler bir araya geldiğinde, insan nüfusunun 70 katı kadar bir kütleye ulaşıyor.
Böcekler, hayvanlar aleminin açık ara en kalabalık sınıfı olmasına rağmen, haklarında sahip olunan bilgiler oldukça sınırlı. Gıda üretimi için hayati öneme sahip bazı türlerdeki azalma, endişe verici bir tablo ortaya koyuyor.
Böcek türlerinin sadece yüzde 1’i iyi biliniyor
Araştırmaya göre, dünya genelinde bilinen yaklaşık bir milyon böcek türü bulunuyor. Ancak bunlardan yalnızca 12 bin 100’ü, IUCN Tehdit Altındaki Türlerin Kırmızı Listesi kapsamında değerlendirilebilmiş durumda. Değerlendirilenlerin yüzde 20’sinin tehdit altında olduğu düşünülüyor. Ancak bu oran, tüm türlerin yalnızca yüzde 1’inden daha azını kapsıyor. Araştırma bu noktada “Peki ya diğer yüzde 99?” sorusunu gündeme taşıyor.
Araştırmacılar, Kuzey Amerika ve Avrupa dışındaki bölgelerde böcek türlerinin çok az izlendiğini belirtiyor. Asya ve Güney Amerika’nın bazı bölgelerinde veri eksikliği sürerken, Afrika’da ise durum neredeyse hiç bilinmiyor.
Kelebekler, arılar ve yusufçuklar ilgi odağında
İngiliz Kelebek İzleme Programı, 2024 yılının kelebekler için en kötü yıllardan biri olduğunu açıkladı. Benzer bir tablo Avrupa ve Kuzey Amerika’da da görülüyor. Yusufçuk ailesinin yüzde 16’sının nesli tükenme riskiyle karşı karşıya olduğu, arı popülasyonunun ise 1990’lardaki seviyelerinin yüzde 60 altına düştüğü belirtiliyor.
UKCEH’den Dr. Rob Cooke, “Arılar ve kelebekler gibi karizmatik türlerin izlenmesine büyük ilgi var,” diyerek şöyle devam ediyor: “Ancak bizim için faydalı olan, nahoş görünen türler ise göz ardı ediliyor.” Dr. Cooke, kulağakaçanların meyve ağaçlarındaki yaprak bitlerini temizleyerek doğal haşere kontrolü sağladığını, hamamböceklerinin ise toprak sağlığı ve ayrışma süreçlerinde önemli rol oynadığını vurguluyor.
Boşlukları doldurmak için zaman daralıyor
Araştırmacılar, böcek popülasyonları üzerindeki etkileri daha iyi anlamanın aciliyetine dikkat çekiyor. Dr. Cooke, “Böcek düşüşlerinin ne kadar yaygın olduğunu ve neyin sebep olduğunu anlamamız gerekiyor,” diyerek, durumun binlerce parçası eksik bir yapbozu çözmeye benzediğini ifade ediyor. “Ancak bu boşlukları doldurmak için onlarca yılımız yok.”
Araştırma ekibi, yerel düzeyde böceklerin nasıl etkilendiğini analiz edebilmek için yeni bir değerlendirme çerçevesi öneriyor. Çeşitli veri kaynaklarını bir araya getirerek, küresel böcek sağlığına dair daha net bir tablo ortaya koymayı hedefliyorlar.
ZSL’den Dr. Charlotte Outhwaite ise, “Yaklaşık bir milyon tanımlanmış tür varken, her birine neyin en iyi geleceğini belirlemek yıllar alır,” diyerek, daha geniş ölçekli, tüm böcekleri kapsayan önlemler alınması gerektiğini söylüyor. Araştırmacılar, farklı böcek türlerinin tehditlere nasıl tepki verdiğini modelleyerek, küresel böcek popülasyonlarının güncel sağlığına dair daha kapsamlı bir anlayış geliştirmeyi amaçlıyor. (Euronews)
