Ayvalık (Kydonia) Akademisi’nin arazisi üzerinde ruhsatsız olarak başlatılan İlçe Polis Merkezi inşaatı Kültür Varlıklarını Koruma Kurulu kararıyla durduruldu.
Temel kazısında tarihi 1800’lere uzanan Ayvalık Akademisi’ne ait sütun kaidesine ve akademinin temellerine rastlanan projede inşaat izni için ruhsat alınmamış olması Ayvalıklıların ve bölgedeki sivil toplum kuruluşlarının tepkisiyle karşılanmıştı.
Ayvalık Belediyesi, Balıkesir Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Müdürlüğü tarafından 2022 yılında onaylanan polis amirliği binası projesi için bugüne kadar ruhsat başvurusu yapılmadığını bildirilmişti. Fiilen sürmekte kazıda inşaat ruhsatına ilişkin bir bilgi tabelasının yer almaması da tepki çekmişti. Uzman denetimi olmadan inşaat kazısı yapılması nedeniyle Ayvalık Tabiat Platformu ve TMMOB Balıkesir Mimarlar Odası tarafından Ayvalık Kaymakamlığı, Müze Müdürlüğü ve Balıkesir Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Müdürlüğü’ne dilekçe ile yapılan başvuruların yanı sıra, alana beton dökülmesi nedeniyle sorumlular hakkında Ayvalık Koruma Girişimi tarafından Cumhuriyet Savcılığı’na yapılan suç duyuru gibi sivil girişimler sonuç verdi. Mülkiyeti Maliye Hazinesi’ne ait olan alanda planlanan inşaat 8 Eylül 2023 tarihli Koruma Kurulu kararı ile durduruldu.
Ayvalık Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Girişimi’nce konuya dair 21 Eylül tarihinde yapılan kamuoyu açıklamasında ise şu bilgilere yer verildi:
“Yapımı 1803 yılına dayanan ‘Ayvalık -Kydonia- Akademi’ yapılarının Sakarya Mahallesi’nde bulunduğu parsele; ruhsatsız, koruma amaçlı imar planlarına aykırı şekilde ve kültür varlıklarına zarar vererek, üstelik bilgilendirme tabelası dahi olmadan inşa edilmekte olan yeni kamu binasının inşaatı Balıkesir Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Kararı ile durduruldu.
Ayvalık Koruma Girişimi sözcümüzün çağrısı ile tarihi akademi kalıntılarına beton dökülme işlemi kamuoyuna duyurulmuş, sahaya gidilmiş, taraflara yapılan çalışmaların yanlışlığı, hukuka ve bilime aykırılığı anlatılmış ve akademik görüşler aktarılmış olmasına rağmen inşaata devam edilmiştir. Yaşanan bu durum üzerine, 5 Eylül 2023 tarihinde sözcümüz Av. Fulya Çalık Kantekin ve yürütme kurulu üyemiz Hasan Cengiz Yazar tarafından sorumlular hakkında Ayvalık Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusunda bulunulmuştur.
Mimarlar Odası Balıkesir Şubesi’nin de başta Balıkesir Koruma Kurulu ve Balıkesir Müze Müdürlüğü olmak üzere ilgili ve sorumlu tüm idari yapılara yazılı başvuru ve şikayetleri sonucunda yapılan tespitlerle; Balıkesir Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü’nün 08.09.2023 tarihli kararı ile sürmekte olan inşaat durdurulmuştur”
AYVALIK AKADEMİSİ’NİN MİRASI ÜZERİNDE İNŞAAT
Geçmişi 1800’lere uzanan Ayvalık (Kydonia) Akademisi’nin yerine yapılan Cumhuriyet İlkokulu 1926-1927 eğitim yılında kapılarını öğrencilere açmış ve 90 yıl boyunca binlerce öğrenciyle eğitim verdikten sonra 2021 yılında yıkılmıştı.
19. yüzyılda nüfusunun hemen hepsi Ortodoks Rumlardan oluşan ve Batı Anadolu’nun İzmir’den sonra en önemli ticaret merkezi olan Ayvalık’ta, Rum cemaati tarafından kurulan Ayvalık Akademisi, aydınlanmacı fikirlerin taşıyıcılığı yaparak sadece Ayvalık Rumları arasında değil tüm Yunan dünyasında iz bırakan bir eğitim kurumu oldu.
1821 yangınında yok olan Akademi 1856’da tekrar inşa edilerek lise olarak işlev gördü. Mübadeleden sonra, Ayvalık’ta erkek ilkokulu (Zükur İptidaisi) ve 1926 itibariyle Cumhuriyet İlkokulu olarak kullanıldı.
TESADÜFEN FARK EDİLEN KAZI
Ayvalık’ta yayımlanan Ayvalık Gazetesi’nin haberine göre, 25 Ağustos haftasında başlatılan inşaatın temel kazısında tarihi 1800’lerin başına uzanan Ayvalık Akademisi’nin eski avlusuna ait olduğu düşünülen sütun kaidesine rastlandı. Tarihi kaidenin inşaat molozları altında kaldığına dikkat çeken çevre örgütleri ve uzmanlar konuyla ilgili uyarılarını 28 Ağustos tarihinde, Ayvalık Kaymakamlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Balıkesir Kuvayı Milliye Müze Müdürlüğü ve Balıkesir Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Müdürlüğü’ne dilekçeyle sundu.
