Ani nerede, Ani Harabeleri, Ani Kalesi

Ani, Kars şehrinin güneydoğusunda ve Arpaçay boyunda bulunan ören yeri. 961-1045 yılları arasında Pakraduni Hanedanlığı’ndan Ermeni hükümdarlarının başkenti olmuştur.

Kars’ı kültür turizminin çekim merkezi haline getiren, tarihi İpek Yolu üzerinde bulunan, bir zamanların zengin ve ihtişamlı kenti Ani’den kalan Ani Harabeleri, 1996 yılında UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’ne alındı.

Anadolu’nun  Kafkaslar’dan Orta Asya’ya açılan kapısında Ermeni, Gürcü, Selçuklu ve Bizans kültürlerinin buluştuğu Ani Antik Kenti, her yıl dünyanın dört bir yanından gelen binlerce turist tarafından ziyaret edilmektedir. Coğrafi konumu ve dönemindeki ekonomik ve politik gücü sayesinde stratejik bir konuma sahip Ani Harabeleri Türkiye’nin Ermenistan sınırında bulunmaktadır.

Ani Harabeleri Tarihi

Kars’ın Arpaçay ilçesine yakın Türkiye-Ermenistan sınırında yerleşik olan Ani Antik Kenti’nin, turistik adıyla Ani Harabeleri’nin, milattan önce Urartulara kadar uzanan bir tarihi olduğu sanılmaktadır. Yerleşik bir kent olarak tarihte adının ilk defa 9. yy civarında karşımıza çıktığını söyleyebiliriz. 961-1045 yılları arasında, Bagratuni Ermeni Hanedanlığı döneminde başkent olarak kullanılmıştır.

En parlak dönemini Ermeni kralı Gagik hükümdarlığında 989-1020 yılları arasında yaşamış olduğu söylenmektedir. Bizans tarafından ele geçirilen Ani,  1064 yılında Selçuklular tarafından fethedilir fakat kısa bir süre sonra yeniden el değiştirir. Uzun yıllar Şeddadi Kürt beyliğinin hüküm sürdüğü Ani, 1190 yılında Zakare isimli Gürcü beyinin himayesinde yeniden farklı Hristiyan beyliklerinin himayesi altına girer. Timur tarafından  talan edildikten sonra Osmanlı tarafından bir kez daha Türk topraklarına dahil edilen kadim kent Cumhuriyet’le birlikte sınırlarımız içinde kalmış olur.

Medeniyetler Beşiği Ani Harabeleri 

Kırk kapılı şehir, dünya kenti gibi unvanlara sahip kadim kent Ani; Cordoba, Bagrat, Byzantion krallıklarınına yüz yıllar boyunca başkent olmuş çok kültürlü ve çok inançlı bir metropol. Yüz bin nüfusu olduğu düşünülen, ortaçağın en zengin yerleşim yeri Ani Harabeleri’nin ortasında bulunan büyük pazarın, bölgenin ticaret merkezi olduğu tahmin ediliyor.

Dünyanın hayranlığını kazanmış özgün mimarisini yansıtan ihtişamlı kent kapıları, birbirinden etkileyici kiliseler, katedraller, saraylar ve kervansaraylarında Bizans, Ermeni ve Anadolu Selçuklu mimarisi bir arada görebilirsiniz. Kervansarayların kesme taş duvarlarında Ermeni ustaların titizliği ile  Anadolu Selçuklu mimarisine özgü taş ve ahşap oymacılığının nakışlarını taşıyan kapılar birlikte kullanılmış.

Milattan önce üç bine kadar geriye giden bir tarihi olduğu tahmin edilen, medeniyetler beşiği Ani Antik Kenti, yerleşik toplumlara geçilmeden önceki çağlar boyunca Kafkaslardan Anadolu’ya Anadolu’dan Kafkaslara göç eden onlarca medeniyetin geçiş ve konaklama noktası olmuştur. Fetihlere, savaşlara, işgallere, yağmalara,  barış içinde refahın hüküm sürdüğü zamanlara tanıklık etmiştir. Yirmiden fazla medeniyetin yaşam kurduğu Ani toprakları yaklaşık 80 hektarlık bir alana yayılır. Kayaların üzerine kurulmuş şehri çevreleyen surların 8 metre yüksekliğinde  yaklaşık 4,5 kilometre uzunluğunda olduğunu söyleyebiliriz.

İnanç Merkezi

Anadolu’da inşa edilen ilk Türk caminin de bu topraklarda olmasına şaşırmamalı! Krallar diyarı Ani, sadece ticaretin değil aynı zamanda inancında önemli bir merkezlerinden biriydi.  Binbir Kilise Şehri olarak anılan Ani Antik Kentinde bugüne kadar yapılan çalışmalarda kırka yakın kilise ve  şapel tespit edilmiş durumdadır.

Anadolu’nun İlk Türk Camii: Ebul Manucehr

Ani’nin kozmopolit bir metropol olduğunun önemli simgelerinden biri, Selçuklu mimarisinin ilk örnekleri arasında gösterilen Ebul Manucehr Camii. Tüf taşından yapısı ve  yıldız motifli işçiliği ile bugün dahi görenleri büyülemektedir. Anadolu Selçuklularının kenti fethetmesinin ardından 1072 yılında,  Ebu’l Menucehr Bey tarafından yaptırılan cami,  Anadolu’da Türkler tarafından inşa edilen ilk cami olma özelliğine sahip. Katedraller, şapeller, kiliselerle dolu Ani Kentinin, Arpaçay vadisine bakan  tarafına inşa edilen cami, bir kısmı yıkılmış olsa da  99 basamaklı minaresi ve iki katlı dikdörtgen temel üzerine kurulu yapısıyla günümüze kadar ulaşabilmiştir.

Ani Arkeolojik Alanında Neler Var  

Osmanlı- Rus harbi sırasında Kars’ın işgal altında olduğu yıllarda, Rus profesör Marr tarafından yapılan kazı çalışmalarında bulunan taşınabilir eserler bu dönemde Rusya’ya götürülmüş olsa da Ani şehri taşınmaz eserleriyle yerli yerinde ziyaretçilerini beklemeye devam ediyor.

Orta Kapı (Aslanlı Kapı), Çifte Beden Kapısı (Kars Kapısı), Hıdırellez Kapısı, Acemoğlu Kapısı, Mığmığ Kapısı, Divin Kapısı ve Su Kapısı ile yedi kapılı Ani Antik Kenti gezerken göreceğiniz eserleri şöyle sıralayabiliriz:

Ani Harabeleri Hakkında Sıkça Sorulan Sorular