Tıp dilinde endometrioma olarak bilinen çikolata kisti, 10 kadından 1’inde görülüyor. Basit ağrı kesicilerin fayda etmediği bu durum, şiddetli sancıların yanı sıra kısırlığa da yol açabiliyor.
KISIRLIĞA YOL AÇABİLEN GİZLİ TEHLİKE: ÇİKOLATA KİSTİ
Tıp dilindeki adıyla endometrioma, halk arasında bilinen ismiyle çikolata kisti, adet gören her 8 ila 10 kadından birinde karşılaşılan ciddi bir sağlık sorunudur. Kadınların yaşam kalitesini ciddi anlamda düşüren bu kistler, adını çikolata yemekten veya gıdalardan değil, adet kanamasının birikerek kahverengi, yapışkan ve koyu kıvamlı bir sıvıya dönüşmesinden alır.
Halk arasında düşünüldüğünün aksine, çikolata kisti yiyecekler veya ilaç yan etkilerinden kaynaklanmaz. Sorun, rahim iç tabakasının (endometrium) rahim dışında bir bölgeye yerleşmesidir. Bu doku; yumurtalıklarda, bağırsak yüzeyinde, mesanenin üzerinde veya rahmi tutan bağlarda büyüyebilir.
ADET SANCISINDAN ÇOK DAHA FAZLASI
Bu “yanlış” yere yerleşen doku, tıpkı normal rahim dokusu gibi her adet döneminde kanar. Ancak vücuttan atılamadığı için bulunduğu organın içinde birikir, büyür ve kist halini alır. Bu durum ciddi bir risk oluşturur. Hamile kalamayan kadınların önemli bir kısmında altta yatan nedenin çikolata kisti olduğu görülmektedir. Bu sorun, menopoz sonrasında ise genellikle karşılaşılmamaktadır.
BASİT AĞRI KESİCİLERİN SUSTURAMADIĞI BELİRTİLER
Çikolata kistinin en belirgin ve yaygın işareti, adet döneminde yaşanan şiddetli ağrıdır. Bu ağrının en önemli özelliği, basit ağrı kesicilerin genellikle fayda etmemesidir. Kişinin hayatını olumsuz etkileyecek kadar şiddetli olabilen bu sancılar dışında, kistin yerleştiği bölgeye göre farklı belirtiler de ortaya çıkabilir:
-
Cinsel İlişki Sırasında Ağrı: Pek çok kadın, cinsel ilişki sırasında derinlerden gelen bir ızdırap ve ağrı tariflemektedir.
-
Dışkılama Zorluğu: Eğer kist bağırsak yüzeyine yapışmışsa, bağırsak yapışkanlığına sebep olarak büyük tuvalete çıkarken ciddi ızdırap yaşanmasına neden olabilir.
-
Belirtisiz İlerleme: Bazı hastalarda ise bu kistler, ciddi boyutlara ulaşana kadar belirgin bir ağrı veya semptom göstermeden de ilerleyebilir.
TANI NASIL KONUR? KİSTİN EVRELERİ NELERDİR?
Çikolata kisti, 4 evreden oluşan bir rahatsızlıktır:
-
Evre (Minimal Endometriosis): Başlangıç aşamasıdır ve bu süreçte tanı konulması zor olabilir.
-
Evre (Hafif Endometriosis): Cerrahi işlem gerektirmeyebilir, laparoskopiyle yakma işlemi uygulanabilir.
-
Evre (Orta Endometriosis): İleri safha olarak kabul edilir, kistler 3-4 cm arasına ulaşabilir.
-
Evre (Şiddetli Endometriosis): Sorunun en çok sıkıntı yarattığı dönemdir. Bu evrede 3-4 cm arasındaki kistler, vajinal ultrason ile rahatlıkla görülebilir ve tanı konulabilir.
ÇİKOLATA KİSTİ TEDAVİSİNDE KİŞİYE ÖZEL YAKLAŞIMLAR
Çikolata kisti tedavisi, hastanın durumuna göre planlanır. Ağrıyı gidermeye yönelik ağrı kesici ilaçlar kullanılsa da, asıl tedavi kisti baskılamaya veya ortadan kaldırmaya yöneliktir.
-
İlaç Tedavisi: Eğer kadın yakın zamanda hamilelik düşünmüyorsa, kistlerin büyümesini baskılamak için gündelik doğum kontrol hapları veya hormon tedavisi uzman tarafından tavsiye edilebilir.
-
Cerrahi Müdahale: Kadının yumurtalık rezervinin olumsuz etkilenmesine neden olan bu kistler, cerrahi müdahale (genellikle laparoskopi) ile alınabilir.
Bu kararın verilmesinde hastanın yaşı, ağrının şiddeti, kistin büyüklüğü ve en önemlisi çocuk isteyip istemediği gibi kritik faktörler dikkate alınır. Gebelik ve emzirme gibi adet kanamalarının yaşanmadığı doğal süreçlerde, kistlerin küçüldüğü hatta tamamen kaybolabildiği, ancak zamanla tekrar etme riskinin yüksek olduğu da bilinmektedir.
