Halk arasında keklik otu olarak bilinen mercanköşk, zengin vitamin ve mineralleriyle dikkat çekiyor. Akdeniz bölgesinde yetişen bitki, sindirimden bağışıklığa birçok fayda sunuyor.
İnsan vücudu için oldukça faydalı bir bitki olan mercanköşk, halk arasında ‘keklik otu’ veya ‘güve otu’ olarak da bilinir. Özellikle Akdeniz Bölgesi’nde kendiliğinden yetişen bu bitki, vitamin ve mineral bakımından zengin bir içeriğe sahiptir. Kökeni Arabistan ve Mısır’a kadar dayanan mercanköşk, kekik familyasından gelir ve geçmişten günümüze hem taze hem de kurutulmuş olarak tüketilmektedir.
Aromalı ve lezzetli bir tada sahip olan bu bitkinin kokusu, ‘mutluluğun simgesi’ olarak tanımlanır. Verimli topraklarda ihtiyaca göre ekilebilen mercanköşk, 30 ila 50 santim boylarına ulaşabilen otsu bir gövdeye sahiptir. Küçük ve oval yapraklara sahip olan bitkinin uç kısımlarında, saklım şeklinde küçük çiçekler açar. Naneye benzeyen görünümüyle dikkat çeken mercanköşk, hem yaş hem de kuru olarak kullanıma uygundur.
MERCANKÖŞK NASIL SAKLANIR?
Ülkemizde özellikle Akdeniz ve Ege çevrelerinde yetişen mercanköşk, genellikle Mayıs ve Haziran aylarında toplanır. Seralarda, saksılarda ve ev bahçelerinde de yetiştirilebilen bu bitki, toplandıktan sonra doğru yöntemlerle muhafaza edilmelidir.
Maydanoz veya nane gibi demetler halinde toplanan mercanköşk, öncelikle gölgelik ve havadar bir yerde kurutulur. Kurutma işlemi tamamlandıktan sonra, diğer tüm baharatlarda olduğu gibi, hava almayacak şekilde cam bir kavanoz içinde saklanmalıdır. Muhafaza için serin ve havadar yerler tercih edilmelidir. Genellikle kurutularak tüketilen bu bitkiye, hem bütün hem de kurutulmuş halde aktarlardan ve marketlerden kolayca ulaşmak mümkündür. Evde saksıda yetiştirilmesi durumunda ise bulunduğu ortama hoş bir koku yayar.
MUTFAKTA MERCANKÖŞK KULLANIMI
Mercanköşk, mutfakta en yaygın olarak baharat formunda tüketilir. Özellikle çorbalarda, et yemeklerinde ve balıklarda kullanıldığında muhteşem bir tat oluşmasını sağlar. Domatesli soslara verdiği aromatik lezzetle de bilinen bitki, aynı zamanda mangal etlerini marine etmek için tercih edilebilir.
Mercanköşkü en çok öne çıkaran kullanımlarından biri de pizza baharatı olmasıdır. Makarna, et ve balık gibi yemeklerin vazgeçilmez baharatlarından biri olarak kabul edilir. Ayrıca lahana, havuç ve pırasa gibi sebze yemeklerine eklenerek farklı bir aroma katar ve lezzeti artırır. Güney Avrupa ve Gürcü mutfaklarında da vazgeçilmez baharatlar arasında yer alır.
MERCANKÖŞKÜN SAĞLIĞA FAYDALARI NELERDİR?
Vitamin ve mineral bakımından zengin olan mercanköşk, tam bir şifa kaynağı olarak görülür. Düşük fiyatlı, kolay ulaşılabilir olması ve nane, fesleğen gibi evde yetiştirilebilmesi, bu bitkiyi popüler kılar.
Mercanköşkün başlıca faydaları şunlardır:
-
Mide rahatsızlıklarında rahatlatıcı bir etkiye sahiptir.
-
Bağışıklık sistemini güçlendirir ve bağırsak enfeksiyonlarına karşı faydalıdır.
-
İştah açıcı özelliği bulunur. Tarçın ile karıştırıldığında sindirim sistemini düzenleyerek zayıflamaya yardımcı olabilir.
-
Hücre yenileyici özelliği mevcuttur.
-
Vücuttaki mikrop, bakteri ve mantarlara karşı savaşır.
-
Anne sütünü artırmaya yardımcı olur.
-
Özellikle kış aylarında soğuk algınlığı ve öksürük gibi semptomlara karşı etkilidir.
-
Romatizma ağrılarını hafifletmeye yardımcı olur.
-
Mide şişliklerini ve kramplarını giderir.
Merhem yapımında da kullanılabilen mercanköşk, böcek sokmalarında ağrıyı hafifletmek için de tercih edilmektedir.
MERCANKÖŞK HANGİ RAHATSIZLIKLARA İYİ GELİR?
Mercanköşk, özellikle mide ve bağırsak rahatsızlıkları üzerinde olumlu etkilere sahiptir. Sık sık mide bulantısı şikayeti olan kişilerin mercanköşk tüketebileceği belirtilmektedir. İçerdiği vitamin ve mineraller sayesinde vücuttaki bakteri ve mikroplara karşı sürekli bir savaş halindedir ve vücuda detoks etkisi gösterir.
Sindirim sistemini düzenlemesinin yanı sıra, bu bitkinin kalp rahatsızlıklarına iyi geldiği de kanıtlanmıştır. Kötü kolesterolü düşürmeye yardımcı olurken, vücudun çeşitli bölgelerindeki ağrıları dindirme özelliği de bulunur. Ayrıca, mercanköşkün insanlar üzerindeki stresi azalttığı ve uykuyu düzenlemeye yardımcı olduğu, bu nedenle bu tür sorunlar için kullanılması tavsiye edilmektedir.
BESİN DEĞERİ VE KALORİSİ
Mercanköşk, aromatik yapısının yanı sıra zengin besin içeriğiyle de ilaç sektöründe kullanılmıştır. Özellikle C vitamini bakımından çok zengin bir ottur. Aynı zamanda A vitamini, kalsiyum, magnezyum ve demir açısından da zengin bir kaynak olarak kabul edilir.
Diyet yapan kişilerin de sık sık tercih ettiği mercanköşkün kalori değeri düşüktür. 100 gram mercanköşk yaklaşık 46 kalori içerirken, bir demetinde yaklaşık 28 kalori bulunur. Kalorisi düşük olmasına rağmen protein, potasyum, kalsiyum ve demir değerleri oldukça yüksektir.
MERCANKÖŞK ÇAYI NASIL HAZIRLANIR?
Mercanköşk bitkisinin en yaygın tüketim şekillerinden biri de çaydır. Çay hazırlamak için, Mayıs ve Haziran aylarında toplanıp serin ve havadar yerlerde kurutulmuş olan mercanköşk yaprakları kullanılır. Bu yapraklar ufalanarak toz haline getirilir.
Kurutulmuş yapraklar kullanılarak demlenen çay, hafif acımsı bir tada sahip olabilir. Bu nedenle, içimi kolaylaştırmak için kişisel tercihe bağlı olarak bal ile tatlandırılabilir. Mercanköşk çayının bağışıklık sistemini güçlendirmesinin yanı sıra doğru kullanıldığında zayıflamaya da yardımcı olduğu belirtilmektedir. Özellikle soğuk kış aylarında tüketilmesi tavsiye edilir.
KULLANIMINDA DİKKAT EDİLMESİ GEREKENLER
Mercanköşk, alternatif tıbbın vazgeçilmezlerinden biri olsa da, her faydalı bitki gibi ölçülü tüketilmesi gerekmektedir. Sindirim ve bağırsakları hızlandırıcı etkisi nedeniyle, aşırı tüketimi mide ağrılarına yol açabilir.
Kronik bir rahatsızlığı olan ve sürekli ilaç kullanan kişilerin, mercanköşk tüketmeden önce mutlaka doktorlarından izin almaları gerekmektedir. Bu durum özellikle çay tüketimi için geçerlidir. Ayrıca, gebelik durumu bulunan kadınların da mercanköşk kullanmadan önce doktorlarına danışmaları önemle tavsiye edilir.
