Zehirli özsu barındıran sütleğen otu (Euphorbia), halk arasında yara, siğil ve mantar tedavisinde kullanıldı. Doğru ve dikkatli kullanım hayat kurtarabilirken, doz aşımı ciddi riskler taşıyor.
SÜTLEĞEN OTU: HEM ŞİFA HEM RİSK TAŞIYAN ÇOK YILLIK BİTKİ
Sütleğengiller (Euphorbiaceae) familyasından gelen ve halk arasında sütlüce otu veya sütlücen adlarıyla da bilinen sütleğen bitkisi, bünyesinde süt beyazı renginde zehirli bir özsu barındıran çok yıllık otsu bir bitkidir. Kökeni eski zamanlara dayanan ve günümüzde popülaritesi azalsa da geçmişte yaygın olarak kullanılan bu bitkinin, dünya genelinde 700’e yakın, Türkiye’de ise 100 kadar türü mevcuttur.
Adını koparıldığında açığa çıkan süt beyazı sıvıdan alan sütleğenin özsuyu, nişasta ve reçine gibi bileşenler içerir. Bitkinin bu özsuyu, zehirleyici ve cildi tahriş edici özelliklere sahip olduğu için kullanımında son derece dikkatli olunması gerekmektedir. Ancak tür çeşitlerine bağlı olarak sanayi ve tıp alanlarında da potansiyel kullanımları mevcuttur.
SÜTLEĞENİN BİLİNEN GELENEKSEL YARARLARI
Sütleğen otu, özellikle özsuyu sayesinde, geleneksel tıpta ve halk hekimliğinde çeşitli cilt ve sağlık sorunlarına karşı kullanılmıştır.
Yara ve Dezenfeksiyon: Bitkinin özsuyundan birkaç damla küçük kesiklerin üzerine damlatıldığında, yaranın dezenfekte edilmesine ve iyileşme sürecinin hızlanmasına yardımcı olduğu bilinmektedir.
Zehirli Hayvan Sokmaları: Akrep ve yılan gibi zehirli hayvanların sokması durumlarında, özsuyunun geleneksel olarak panzehir veya destekleyici madde olarak kullanıldığı kaydedilmiştir.
Cilt Sorunları:
-
Siğil ve Nasır Tedavisi: Özsu, doğrudan siğillerin ve nasırların üzerine uygulanarak iyileşmeye katkı sağlayabilir.
-
Mantar ve Sedef: Ayak mantarı tedavisinde oldukça etkili olduğu ve ayak kremlerinden daha iyi sonuçlar verdiği gözlemlenmiştir. Sedef rahatsızlığına karşı da haricen kullanıldığı bilinmektedir.
İç Kullanım Alanları: Kuvvetli bir müshil etkisi bulunmasından dolayı kabızlık sorunlarına karşı faydalı olabilir. Ayrıca geçmiş dönemlerde sarılık ve sıtma gibi rahatsızlıkların tedavilerinde de destekleyici olarak kullanılmıştır.
KULLANIM ŞEKİLLERİ VE HARİCİ UYGULAMALAR
Sütleğen bitkisinin kullanımı, genellikle cilt sorunlarına yönelik harici uygulamalar şeklindedir:
-
Yara Tedavisi: Kurutulup toz haline getirilen sütleğen bitkisi, kına ile karıştırılarak macun kıvamında yaraların üzerine sürülebilir. Bu karışımın kısa sürede iyileşmeye yardımcı olduğu belirtilir.
-
Sedef Uygulaması: Sedef hastalığı için bitkinin sütü doğrudan cilt üzerine damlatılarak uygulanır. Ancak bu uygulama sırasında sütün kesinlikle ağız veya gözle temas etmemesine azami dikkat gösterilmelidir.
-
Yağ Formu: Bitkinin özsuyu ve tohumlarından elde edilen yağ, dahili veya harici olarak kontrollü bir şekilde uygulanabilir.
Cilde uygulama yapılırken tahriş riskine karşı eldiven kullanılması ve uygulamanın ardından en az bir saat sonra ellerin ve uygulama bölgesinin iyice yıkanması uzmanlarca tavsiye edilen önemli önlemlerdir.
SÜTLEĞEN KULLANIRKEN AKILDA TUTULMASI GEREKEN CİDDİ UYARILAR
Sütleğen otunun içeriğinde bulunan zehirli maddeler nedeniyle kullanımı büyük riskler taşımaktadır ve bilinçsiz kullanım sakıncalıdır. Bu bitkiyi kullanmadan önce mutlaka bir uzmana danışılması tavsiye edilmektedir.
-
Dozaj Hassasiyeti: Tavsiye edilen miktardan fazla uygulama yapılması ciddi sakıncalara yol açabilir. Cilt problemlerinin tedavisinde dahi birkaç damladan fazla kullanılmaması önerilir.
-
Organ Hasarı Riski: Sütleğenin aşırı kullanılması durumunda karaciğer başta olmak üzere pek çok iç organa kalıcı zarar verebilme potansiyeli bulunmaktadır.
-
Ölümcül Risk: Tavsiye edilen oranların aşılması, ciddi sağlık sorunlarının oluşmasına ve hatta ne yazık ki ölümle sonuçlanabilen zehirlenmelere neden olabilir.
-
Hayvanlar İçin Tehlike: Hayvanların sütleğen bitkisini tüketmesi de son derece sakıncalıdır ve zehirlenme vakalarına yol açabilir.
Sütleğen, doğanın sunduğu şifayı barındırsa da, güçlü ve zehirli yapısı nedeniyle ancak çok dikkatli ve kontrollü kullanıldığında fayda sağlayabilen, temkinli yaklaşılması gereken bir bitkidir.
