Bulantı, mide bölgesinde başlayan huzursuz edici ve rahatsızlık verici bir his olarak tanımlanır ve genellikle kusmanın ilk aşamasıdır. Kusma ise, mide içinde bulunan her şeyin zorla veya istemsiz bir şekilde ağızdan dışarı çıkarılmasıdır. Mide bulantısı ve kusma, vücuttaki bir sorunun belirtisi olarak ortaya çıkabilir ve nedenleri oldukça çeşitlidir.
Çoğu vakada bulantı ve kusmanın nedeni basit virüsler, sindirim sorunları, hamilelik veya hatta hoş olmayan bir koku gibi geçici faktörler olsa da, nadiren de olsa daha ciddi bir hastalığın habercisi olabilir.
MİDE BULANTISI VE KUSMANIN NEDENLERİ
Mide bulantısı ve kusma neden olur sorusu oldukça merak edilen bir konudur. Bu semptomlar tek başına bir hastalık değil, vücudun kendisini düzeltmek amacıyla verdiği zararsız bir tepki olabileceği gibi, altında yatan birçok farklı sağlık sorununun da göstergesi olabilir.
Kusma nedenleri arasında en yaygın görülenler ve en ciddi olanlar şunlardır:
-
Enfeksiyonlar ve Zehirlenmeler: Virüsler, bakteriler veya gıda kaynaklı enfeksiyonlar (gıda zehirlenmesi).
-
Sindirim Sistemi Sorunları: Ülserler, apandisit, mide ekşimesi (reflü), bağırsak tıkanıklığı, safra kesesi hastalığı ve gastroparezi (diyabetli kişilerde görülebilen yavaş mide boşalması).
-
Nörolojik ve Sistemik Nedenler: Menenjit, beyin tümörü, beyin sarsıntısı/beyin hasarı, migren veya yoğun ağrı (böbrek/safra kesesi taşları).
-
Yaşam Tarzı: Aşırı alkol alımı, baharatlı veya yüksek yağlı yiyecekleri aşırı tüketmek, yol tutması/deniz tutması.
-
Özel Durumlar: Gebeliğin erken evreleri, bazı kanser türleri, kemoterapi gibi ilaca bağlı yan etkiler, Kalp krizi veya bulimia nevroza gibi psikolojik hastalıklar.
BULANTI VE KUSMADA TEHLİKE SİNYALLERİ
Bulantı ve kusmanın tehlikeli bir hastalık olup olmadığı, genellikle süresi ve şiddeti ile ilgilidir. Aşırı kusma durumu, nadir vakalarda yemek borusunun astarında Mallory-Weiss yırtığına veya acil müdahale gerektiren Boerhaave sendromuna dahi yol açabilir.
Aşağıdaki durumlarda derhal doktora başvurulmalıdır:
-
Kan Görünmesi: Kusmukta parlak kırmızı veya kahverengi tortu şeklinde kan görülmesi.
-
Sürekli Kusma: Yetişkinlerde bir günden fazla, ishal eşlik ediyorsa yarım günden fazla, çocuk veya bebeklerde ise birkaç saatten fazla süren kusma.
-
Susuzluk (Dehidrasyon): Aşırı kusma sonucu ortaya çıkan dudaklarda ve ciltte kuruluk, böbreklerde ağrı gibi belirtiler. Yetişkinlere oranla çocukların susuz kalma riski daha yüksektir.
-
Ek Belirtiler: Kusmayla birlikte şiddetli baş ağrısı, boyun tutulması, uyanık kalmada zorluk, bilinç bulanıklığı, ateş yükselmesi veya kafa travması sonrası kusma.
RİSK GRUPLARI VE ÖZEL DURUMLAR
Hamilelikte bulantı ve kusma genel olarak psikolojik bir tepki olarak ortaya çıkmakta olup, vücuttaki hormonal değişimlere bağlı olarak ilk aylarda yaygındır.
Çocuklarda ise bulantı ve kusma en yaygın olarak viral bir enfeksiyon, gıda zehirlenmesi, yol tutması veya beslenme rutinine alışma tepkisi olarak görülür. Bebeklerde ve çocuklarda en büyük tehlike susuzluktur.
BULANTIYI HAFİFLETME VE TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Bulantı tek başına yaşanıyorsa, genellikle evde uygulanan basit yöntemlerle hafifletilebilir. Bulantı ve kusma tedavisi nedene göre değişse de, genel olarak şunlar önerilir:
-
Sıvı Tüketimi: Öğün aralarında katı yiyeceklerden ziyade sıvı besinler alınmalıdır. Dehidrasyonu önlemek için bol sıvı tüketilmeli, gazlı içeceklerden ise kaçınılmalıdır. Limonlu ılık su tüketimi mideye iyi gelir.
-
Beslenme Düzeni: Gün içinde üç büyük öğün yerine, gün boyunca küçük öğünler tercih edilmelidir. Besinler yavaş yavaş yenmelidir.
-
Yasaklı Yiyecekler: Sindirimi zor, baharatlı, çok yağlı veya yağda pişirilmiş yiyeceklerden uzak durulmalıdır.
-
Tavsiye Edilen Yiyecekler: Bulantıya neden olma olasılığı daha düşük tahıllı besinler, krakerler, tost, et suyu, muz, pirinç ve elma püresi (BRAT diyeti) tercih edilebilir.
-
Dinlenme: Yemek sonrası yarım saat kadar ayaklar baş hizasından 30 cm aşağıda olacak şekilde dinlenilmelidir.
-
Ortam: Yol tutmasından kaynaklı bulantılarda ön cama odaklanmak ve iyi havalandırma koşulları önemlidir.
Tedavinin mümkün olup olmadığı ve doğru tanı için, bulantı ve kusma birkaç günden fazla devam ederse mutlaka uzman bir doktora başvurulmalıdır.
