Hipokrat, tıp tarihinde önemli bir figürdür. Adı özellikle “Hipokrat Yemini” ile özdeşleşmiştir. Bu makalede, Hipokrat’ın kim olduğunu ve Hipokrat Yemini’nin ne anlama geldiğini detaylı bir şekilde inceleyeceğiz. Tıp dünyasının babası olarak kabul edilen Hipokrat, antik Yunan döneminde yaşamış ve tıbbın temellerini atmış bir hekimdi.
Hipokrat Kimdir?
Hipokrat, antik Yunan tıbbının önde gelen figürlerinden biridir ve tıp tarihinde büyük bir etki yaratmış olan bir doktordur. MÖ 460–377 yılları arasında yaşadığı düşünülmektedir. Hipokrat, modern tıbbın temelini atan ve tıbbın bilimsel bir yaklaşımını benimseyen bir figür olarak kabul edilir.
Hipokrat’ın Hayatı
Antik Yunan döneminde, M.Ö. 460-M.Ö. 370 yılları arasında yaşamış olan Hipokrat, Kos adasının ünlü hekimlerindendir. Hipokrat’ın hayatı hakkında pek çok efsane ve hikaye bulunsa da, tıp alanındaki büyük katkılarından dolayı ölümsüzleşmiştir.
Erken Yaşam
Hipokrat, MÖ 460 ile MÖ 370 yılları arasında yaşadığı düşünülen antik Yunan hekimdir. Doğum yeri ve ailesi hakkında kesin bilgiler bulunmamaktadır. Bazı kaynaklar, Kos adasında doğduğunu ve ailesinin tıp alanında çalıştığını iddia etmektedirler.
Olgun Yıllar ve Tıbbi Çalışmaları
Hipokrat, tıp alanında büyük bir etki yaratmış bir bilim insanı‘dır. Tıp pratiğini bilimsel bir temele oturtma çabalarıyla tanınmıştır. Hipokrat’ın tıbbi çalışmaları, hastalıkların doğal nedenlerden kaynaklandığını savunan bir felsefeye dayanmaktadır. Aynı zamanda, hasta gözlemlerini, verileri ve hasta hikayelerini kullanarak hastalıkların teşhis ve tedavisinde bilimsel bir yaklaşım geliştirmiştir.
Ölümü
Hipokrat’ın ölüm tarihi hakkında kesin bilgiler yoktur, ancak MÖ 370 yılı civarında öldüğü düşünülmektedir. Ölümünden sonra Hipokrat’ın adı, tıp alanında büyük bir saygı ve tanınma kazanmıştır.
Hipokrat Yemini Nedir?
Hipokrat Yemini (Hippocratic Oath), tıp alanında etik davranışları düzenlemek ve hekimlerin mesleki sorumluluklarını belirlemek amacıyla kullanılan tarihsel bir metindir. Bu yemin, antik Yunan hekimi Hipokrat’ın adını taşır, ancak tam olarak Hipokrat tarafından yazıldığına dair kesin kanıtlar bulunmamaktadır. Hipokrat Yemini’nin metni zaman içinde farklı versiyonlara uyarlanmış ve değiştirilmiştir. Bununla birlikte, genellikle tıp etiği ve hekimlik mesleğiyle ilişkilendirilen temel ilkeleri içerir.
Hipokrat Yemini’nin özü, şu temel ilkeleri içerir:
- Hasta Haklarına Saygı: Hekimler, hastaların mahremiyetini ve gizliliğini korumayı taahhüt ederler. Hastaların kişisel bilgilerini ifşa etmekten kaçınırlar.
- Zarar Vermeme İlkesi: Hekimler, hastalarına zarar vermemeye ve onların iyiliğini en üst düzeyde gözetmeye çalışırlar.
- Hasta İyiliği: Hekimler, hastaların sağlığını korumak ve iyileştirmek için ellerinden gelenin en iyisini yapmayı taahhüt ederler.
- Adalet ve Eşitlik: Hekimler, hastalarına adaletli ve eşit davranır ve kişisel ön yargılardan kaçınırlar.
- Meslektaşlar ve İşbirliği: Hekimler, meslektaşları ve diğer sağlık profesyonelleriyle işbirliği yapmayı ve hastaların en iyi bakımını sağlamak için birlikte çalışmayı kabul ederler.
- Mesleki Eğitim ve Sürekli Gelişim: Hekimler, mesleki eğitimlerini tamamlamayı ve tıbbi bilgilerini güncel tutmayı taahhüt ederler.
- Yeminin Kutsallığı: Hipokrat Yemini’nin en yaygın versiyonları, Tanrılar’a yemin etmekle başlar ve yeminin ciddiyetini vurgular.
Hipokrat Yemini, tıp fakültelerinden mezun olan birçok hekim tarafından kabul edilir ve tıp etiği eğitiminde önemli bir rol oynar. Ancak, günümüzde farklı tıp okulları ve hekimler, farklı versiyonları veya değiştirilmiş yemini kabul edebilirler. Hipokrat Yemini, hekimlerin mesleklerini etik bir şekilde icra etmeyi taahhüt ettikleri bir sembol olarak kabul edilir.
Hipokrat Yemini Metni: Özgün Metin Yunanca
Ὄμνυμι Ἀπόλλωνα ἰητρὸν καὶ Ἀσκληπιὸν καὶ Ὑγείαν καὶ Πανάκειαν καὶ θεοὺς πάντας τε καὶ πάσας, ἵστορας ποιεύμενος, ἐπιτελέα ποιήσειν κατὰ δύναμιν καὶ κρίσιν ἐμὴν ὅρκον τόνδε καὶ συγγραφὴν τήνδε‧
ἡγήσεσθαι μὲν τὸν διδάξαντά με τὴν τέχνην ταύτην ἴσα γενέτῃσιν ἐμοῖς, καὶ βίου κοινώσεσθαι, καὶ χρεῶν χρηί̈ζοντι μετάδοσιν ποιήσεσθαι, καὶ γένος τὸ ἐξ αὐτοῦ ἀδελφοῖς ἴσον ἐπικρινεῖν ἄρρεσι, καὶ διδάξειν τὴν τέχνην ταύτην, ἢν χρηί̈ζωσι μανθάνειν, ἄνευ μισθοῦ καὶ συγγραφῆς, παραγγελίης τε καὶ ἀκροήσιος καὶ τῆς λοίπης ἁπάσης μαθήσιος μετάδοσιν ποιήσεσθαι υἱοῖς τε ἐμοῖς καὶ τοῖς τοῦ ἐμὲ διδάξαντος, καὶ μαθητῇσι συγγεγραμμένοις τε καὶ ὡρκισμένοις νόμῳ ἰητρικῷ, ἄλλῳ δὲ οὐδενί.
διαιτήμασί τε χρήσομαι ἐπ’ ὠφελείῃ καμνόντων κατὰ δύναμιν καὶ κρίσιν ἐμήν, ἐπὶ δηλήσει δὲ καὶ ἀδικίῃ εἴρξειν.
οὐ δώσω δὲ οὐδὲ φάρμακον οὐδενὶ αἰτηθεὶς θανάσιμον, οὐδὲ ὑφηγήσομαι συμβουλίην τοιήνδε‧ ὁμοίως δὲ οὐδὲ γυναικὶ πεσσὸν φθόριον δώσω. ἁγνῶς δὲ καὶ ὁσίως διατηρήσω βίον τὸν ἐμὸν καὶ τέχνην τὴν ἐμήν.
οὐ τεμέω δὲ οὐδὲ μὴν λιθιῶντας, ἐκχωρήσω δὲ ἐργάτῃσι ἀνδράσι πρήξιος τῆσδε.
ἐς οἰκίας δὲ ὁκόσας ἂν ἐσίω, ἐσελεύσομαι ἐπ’ ὠφελείῃ καμνόντων, ἐκτὸς ἐὼν πάσης ἀδικίης ἑκουσίης καὶ φθορίης, τῆς τε ἄλλης καὶ ἀφροδισίων ἔργων ἐπί τε γυναικείων σωμάτων καὶ ἀνδρῴων, ἐλευθέρων τε καὶ δούλων.
ἃ δ’ ἂν ἐν θεραπείῃ ἢ ἴδω ἢ ἀκούσω, ἢ καὶ ἄνευ θεραπείης κατὰ βίον ἀνθρώπων, ἃ μὴ χρή ποτε ἐκλαλεῖσθαι ἔξω, σιγήσομαι, ἄρρητα ἡγεύμενος εἶναι τὰ τοιαῦτα.
ὅρκον μὲν οὖν μοι τόνδε ἐπιτελέα ποιέοντι, καὶ μὴ συγχέοντι, εἴη ἐπαύρασθαι καὶ βίου καὶ τέχνης δοξαζομένῳ παρὰ πᾶσιν ἀνθρώποις ἐς τὸν αἰεὶ χρόνον‧ παραβαίνοντι δὲ καὶ ἐπιορκέοντι, τἀναντία τούτων.
Hipokrat Yemini Metni: Özgün Metin Yunanca’dan Türkçe’ye Çevirisi
Hekim Apollon, Asklepios, Higiya, Panacea üzerine ve bütün Tanrı ve Tanrıçaların huzurunda yemin ederim ki, yeteneğim ve gücüm elverdiğince bu ant ve sözleri tutacağım:
Bu sanatta hocamı, babam gibi tanıyacağım, rızkımı onunla paylaşacağım, ihtiyacı olursa kesemi onunla bölüşeceğim, çocuklarına kardeşim gibi bakacağım ve öğrenmek isterlerse bu sanatı ücretsiz öğreteceğim; ilaç reçetelerini, şifai bilgileri ve diğer bilgileri sadece ve sadece kendi evlâtlarıma, hocamın çocuklarına ve hekimlik kurallarına uygun sözleşmeyle bağlı ve ant içmişlere öğreteceğim.
Yeteneğim ve hâkimiyetim ölçüsünde hastalarımın iyiliği için tedaviler önereceğim ve asla kimseye zarar vermeyeceğim.
İsteyen hiç kimseye öldürücü bir eczayı ne vereceğim ne de bunu tavsiye edeceğim; benzer şekilde, bir gebe kadına çocuk düşürmesi için ilaç vermeyeceğim.
Hayatımın ve sanatımın saflığını koruyacağım.
İç organlarındaki taşı keserek almayı, hastalığı çok açık olan hastalarda bile, işin ehli olan (cerrah)lara bırakacağım.
Hangi eve girersem gireyim, bütün kasıtlı kötülük ve suistimallerden ve özellikle de ister hür ister köle olsun erkek ve kadınların vücudunu kötüye kullanmaktan kaçınarak, sadece hastaya yardım için gireceğim.
Gerek sanatımın icrası sırasında gerekse insanlarla gündelik ilişkideyken edindiğim bilgileri ortalığa saçmayacağım, bir sır olarak saklayacağım ve kimseye açmayacağım.
Bu yemine sadık kalırsam hayatımı ve mesleki uygulamalarımı insanların tümünden ve her zaman saygı görerek mutlulukla sürdüreyim, ama ona ihanet eder ya da çiğnersem tam tersini yaşayayım.
Güncel, Günümüz Hipokrat Yemini
Hekimlik mesleğinin bir üyesi olarak;
Yaşamımı insanlığın hizmetine adayacağıma,
Hastanın sağlığına ve esenliğine her zaman öncelik vereceğime,
Hastamın özerkliğine ve onuruna saygı göstereceğime,
İnsan yaşamına en üst düzeyde saygı göstereceğime,
Görevimle hastam arasına ; yaş, hastalık ya da engellilik, inanç, etnik köken, cinsiyet, milliyet, politik düşünce, ırk, cinsel yönelim, toplumsal konum ya da başka herhangi bir özelliğin girmesine izin vermeyeceğime ,
Hastamın bana açtığı sırları, yaşamını yitirdikten sonra bile gizli tutacağıma,
Mesleğimi vicdanımla, onurumla ve iyi hekimlik ilkelerini gözeterek uygulayacağıma,
Hekimlik mesleğinin onurunu ve saygın geleneklerini bütün gücümle koruyup geliştireceğime,
Mesleğimi bana öğretenlere, meslektaşlarıma ve öğrencilerime hak ettikleri saygıyı ve minnettarlığı göstereceğime,
Tıbbi bilgimi hastaların yararı ve sağlık hizmetlerinin geliştirilmesi için paylaşacağıma,
Hizmeti en yüksek düzeyde sunabilmek için kendi sağlığımı, esenliğimi ve mesleki yetkinliğimi korumaya dikkat edeceğime,
Tehdit ediliyor olsam bile, tıbbi bilgilerimi, insan haklarını ve bireysel özgürlüklerini çiğnemek için kullanmayacağıma,
Kararlılıkla, özgürce ve onurum üzerine,
Ant içerim.
Hipokrat’ın Tıbba Katkıları
Hipokrat, tıbba önemli katkılarda bulunan ve tıp tarihinde büyük bir etki yaratmış olan bir antik Yunan hekimdir. İşte Hipokrat’ın tıbba katkılarından bazıları:
- Bilimsel Yaklaşımın Teşviki: Hipokrat, hastalıkların doğal nedenlerden kaynaklandığına inanan ve bu nedenleri bilimsel olarak açıklamaya çalışan ilk hekimlerden biridir. Tıbbı gözleme dayalı olarak geliştirmiştir ve bu, bilimsel yöntemin temellerini atmıştır.
- Hipokrat Yemini: Hipokrat’ın adını taşıyan “Hipokrat Yemini” veya “Hippocratic Oath,” hekimlerin etik davranışlarını ve hasta haklarını korumayı taahhüt ettikleri bir metindir. Bu yemin, tıp etiğinin temelini oluşturur ve hekimlerin mesleki sorumluluklarını düzenler.
- İlaçların Kullanımı: Hipokrat, bitkilerin ve doğal maddelerin hastalıkların tedavisinde kullanılmasını teşvik etmiş ve bazı bitkilerin tıbbi kullanımını tanımlamıştır. Bu, bitki bazlı ilaçların geliştirilmesine ve modern ilaçların kökenlerinin oluşmasına katkıda bulunmuştur.
- Gözlem ve Kayıt Tutma: Hipokrat, hasta gözlemlerini ve tıbbi verileri tutmayı önemsemiştir. Bu, hastalıkların teşhisi ve tedavisi için bilimsel bir temel oluşturmuştur.
- İlerleme ve Sürekli Eğitim: Hipokrat, hekimlerin sürekli eğitim almasını ve tıbbi bilgilerini güncellemesini teşvik etmiştir. Bu, tıp alanındaki ilerlemenin ve bilginin yayılmasının önemli bir unsurudur.
- Temizlik ve Hijyen: Hipokrat, hijyenin ve temizliğin hastalıkların önlenmesinde ve tedavisinde önemli olduğunu vurgulamıştır. Bu, modern tıbbın önemli bir prensibi haline gelmiştir.
Hipokrat’ın bu katkıları, antik Yunan tıbbının bilimsel temellere dayandırılmasına ve tıp pratiğinin etik kurallarla düzenlenmesine katkıda bulunmuş ve tıp alanında büyük bir miras bırakmıştır. Onun eserleri ve felsefesi, tıp tarihindeki dönüm noktalarından birini temsil eder.
