Venedik Komisyonu, iktidarın ‘Dezenformasyonla Mücadele Yasası’ adını verdiği, kamuoyunda ‘Sansür Yasası’ olarak bilinen düzenlemenin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) ifade özgürlüğünü güvence altına alan maddesine aykırı olduğu yönünde görüş bildirdi. Komisyon açıklamasında, yasa değişikliği metnindeki ‘yanıltıcı bilgi’ gibi tanımların çok muğlak olduğu vurgulandı.
DİĞER ÜLKELERLE KARŞILAŞTIRMALI ANALİZ
Açıklamada, iktidar mensuplarının sık sık AB ve Avrupa örneklerinden hareketle böyle bir düzenlemeye gidildiğini savunduğuna dikkat çekilerek, başka ülkelerle Türkiye’deki düzenleme arasında karşılaştırmalı bir analiz yer aldı.
ALMANYA VE FRANSA’DA HAPİS CEZASI VAR MI?
Komisyon, Türkiye’deki düzenlemede Türk Ceza Yasası’na “halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma” suçunun eklendiğini, “endişe, korku veya panik yaratmaya” yönelik yayın yapanlara 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası verilmesi öngörüldüğünü hatırlattı; ırkçılık, nefret suçu ve çocuk istismarı gibi alanlar için sosyal medya düzenlemeleri bulunan Almanya, Fransa ve İngiltere’de, ‘yanıltıcı veya sahte bilgi yayanlara’ hapis cezası verilmediğini vurguladı.
İSVEÇ ÖRNEĞİ
İsveç’te zaten suç sayılan ‘tehdit’ konusunda hapis cezası öngören bir sosyal medya düzenlemesi bulunduğu belirtilirken, hükümet kurumlarına ve ulusal güvenliğe dair kritik konularda yabancı bir ülkeden maddi çıkar sağlayarak propaganda yapanlara en fazla iki yıl hapis cezası öngörüldüğü ama şu ana kadar bu suçlardan hiç kimsenin hüküm giymediği aktarıldı.
ATİNA PANDEMİDE KABUL ETTİ, AŞI KARŞITLARI DIŞINDA KİMSEYE UYGULANMADI
Venedik Komisyonu, Yunanistan örneğinde ise Covid-19 pandemisi sırasında aşı karşıtlarının yalan bilgi yaymasının engellenmesi için en az üç ay hapis cezası öngören bir yasa değişikliğinin kabul edildiğini, anayasa hukukçuları ve basın meslek örgütlerinin muğlak ifadelere tepki gösterdiğini ve bu yasanın pandemi dışında herhangi bir sosyal medya paylaşımı için kullanılmadığını belirtti.
‘ORANTISIZ CEZA, OTOSANSÜR, KEYFİ İHLAL’ UYARILARI
22 sayfalık görüşte, Venedik Komisyonu ‘Dezenformasyon Yasası’nın AİHS’in ifade özgürlüğünü güvence altına alan 10’uncu maddesine aykırı olduğu, Türkiye’de böyle düzenleme için ‘acil bir ihtiyaç’ görülmediği, böyle bir yasanın keyfi ifade özgürlüğü ihlallerine kapı açacağı, otosansüre sebep olacağı ve öngörülen cezanın orantısız olacağı kanaati paylaşıldı.
Komisyon, Ceza Yasası’nda öngörülen söz konusu değişikliğin yapılmamasını tavsiye etti.
