İran’ın başkenti Tahran’da esnaf ve tüccarlar, İran riyalinin rekor seviyede değer kaybetmesine tepki göstermek amacıyla sokaklara çıktı. Kötüleşen ekonomik koşullara karşı düzenlenen protestolar, üçüncü gününde dün bir dizi üniversiteye ve ülkenin farklı kentlerine yayıldı. Gösterilerde ekonomik taleplerin yanı sıra İran’ın siyasi yönetimini hedef alan sloganlar da atılmaya başlandı.
İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, protestolara karşılık olarak esnaf ve meslek odası temsilcileriyle bir araya gelerek diyalog çağrısında bulundu. Pezeşkiyan, ekonomik sıkıntıları hafifletmeye yönelik adımlar atılacağını ifade ederken, bu süreçte Merkez Bankası Başkanı’nın değiştiği bildirildi. Güvenlik güçleri kent merkezlerinde yoğun şekilde konuşlandırılırken, İranlı yetkililer protestocuları “İslam Cumhuriyeti’ne karşı harekete geçmemeleri” konusunda uyardı.
EKONOMİK SIKINTILAR VE RİYALİN DEĞER KAYBI PROTESTOLARI TETİKLEDİ
Protestolar, İran riyalinin serbest piyasada sert bir şekilde değer kaybetmesiyle tetiklendi. Temmuz ayında bir milyon İran riyalinin altında seyreden dolar kuru, son aylarda düzenli olarak yükseliş gösterdi. Kur, 28 Aralık Pazar günü 1 milyon 440 bin riyalin üzerine çıkarken, önceki hafta açıklanan resmi yıllık enflasyon oranı yüzde 52’nin üzerinde gerçekleşti. Eylemler ilk olarak 28 Aralık’ta öğleden sonra, elektronik mağazalarının yoğun olduğu Tahran’daki Alaeddin Pasajı’nda başladı. İşletmeciler, artan maliyetler ve ekonomik daralma nedeniyle iş yerlerini kapattı. Ertesi gün protestolar, Tahran’daki Büyük Çarşı başta olmak üzere kentin diğer ticaret merkezlerine yayıldı. Üçüncü gününe dün giren protestolarda, çarşı esnafının birçok noktada kepenk kapattığı kaydedildi.
Sosyal medyada paylaşılan görüntüler, eylemlerin İsfehan, Kerec, Kirmanşah, Meşhed ve Şiraz gibi kentlere de sıçradığını gösterdi. Başkent Tahran’da İran Bilim ve Teknoloji Üniversitesi, Şehid Beheşti Üniversitesi ve Tahran Üniversitesi dahil olmak üzere birçok üniversitede de protesto gösterileri düzenlendi. Sosyal medyaya yansıyan videolarda yüzlerce kişinin ekonomik zorluklara karşı sloganlar attığı, bazı görüntülerde ise doğrudan İslam Cumhuriyeti yönetimini hedef alan ve dini yönetime son verilmesini isteyen tepkilerin dile getirildiği görüldü. Güvenlik güçlerinin Tahran merkezinde protestoculara biber gazıyla müdahale ettiği bildirilirken, bir videoda protestocuların güvenlik güçlerinden destek istediği duyuldu.
Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, sosyal medya hesabı üzerinden yaptığı paylaşımda, halkın geçiminin günlük kaygısı olduğunu belirtti. Reformist kimliğiyle bilinen Pezeşkiyan, para ve bankacılık sisteminde reform için temel adımların gündemde olduğunu vurguladı. Cumhurbaşkanı ayrıca İçişleri Bakanlığı’na, protestocuların meşru taleplerinin temsilcilerle diyalog yoluyla dinlenmesi talimatını verdiğini söyledi. Pezeşkiyan dün esnaf temsilcileriyle yaptığı görüşmenin ardından, hükümet ile Meclis’in ekonomik sorunları hafifletmeye yönelik dört temel karar üzerinde uzlaştığını açıkladı. Hükümet ayrıca, “aşırı soğuk hava koşulları” gerekçesiyle ülkenin 31 eyaletinin büyük bölümünde tatil ilan etti.
İran Merkez Bankası Başkanı Muhammed Rıza Ferzin’in istifasına ilişkin tartışmalar sürerken, resmi haber ajansı IRNA, Abdülnasır Hemmati’nin Ferzin’in yerine atandığını ve 31 Aralık’ta resmen göreve başlayacağını duyurdu. Öte yandan, İçişleri Bakan Yardımcısı Ali Ekber Purcemşidian, esnaf ve tüccarlara “düşmanların söylemlerinin etkisi altına girmemeleri” çağrısında bulunarak, hasımların durumu fırsata çevirmeye çalıştığını savundu. Yargı Erki Başkanı Gulam Hüseyin Muhseni Ejei ise ekonomik düzeni ya da halkın geçimini bozanların yargı önüne çıkarılacağını ifade etti. Eski Cumhurbaşkanı Yardımcısı Muhammed Ali Abtahi gibi reformist siyasetçiler ise yetkililere protestocuların taleplerine kulak verilmesi çağrısında bulundu.
