Antalya’nın Alanya ilçesinde bulunan ve geçmişi yaklaşık 3 bin yıl öncesine dayanan Syedra Antik Kenti’nde, Kültür ve Turizm Bakanlığının “Geleceğe Miras Projesi” kapsamındaki çalışmalar sürüyor. Alaaddin Keykubat Üniversitesi Turizm Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ertuğ Ergürer başkanlığında yürütülen kazılarda, kentin sanayi ve üretim kapasitesine dair önemli bulgulara ulaşıldı.
Helenistik, Roma, Bizans ve Anadolu Selçuklu dönemlerinin izlerini taşıyan kentte; stadyum, tiyatro, meclis binası, hamam, altyapı sistemleri ve sarnıçların yanı sıra çok sayıda zeytinyağı işliği tespit edildi. Kazı Başkanı Doç. Dr. Ergürer, yürütülen çalışmalarda 20’ye yakın işliğin tamamen açığa çıkarıldığını, yüzey araştırmaları ve tespitlerle birlikte kent genelinde 100’den fazla zeytinyağı işliğinin bulunduğunu belirtti.
KENT MERKEZİNDE DİKKAT ÇEKEN YAPILANMA
Kazı ekibinin tespitlerine göre, Syedra’daki üretim modelinde alışılmadık bir mimari yapılanma göze çarpıyor. Antik dönem kentlerinde üretim tesislerinin genellikle sur dışındaki alanlarda konumlanmasına karşın, Syedra’da neredeyse her yapının altında bir zeytinyağı veya farklı bir üretim atölyesi bulunuyor.
Doç. Dr. Ergürer, yapıların caddeye bakan kısımlarında ticari dükkanların, alt katlarında üretim atölyelerinin, üst katlarında ise 2 veya 3 katlı konutların yer aldığını kaydetti. İşliklerin kent merkezindeki yoğunluğunun, bölgedeki zeytinyağı üretim kapasitesinin büyüklüğünü gösterdiği ifade edildi.
Çalışmalar kapsamında 2024 yılında kentin güneybatı caddesinde, taş ve malzemelerin orijinal yerinde korunduğu bir zeytinyağı işliği daha tespit edildi. Bakanlık ile paylaşılan verilerin ardından bu alan, ziyaretçilere antik dönemdeki üretim aşamalarını göstermek amacıyla restore edildi. Alanda zeytinlerin kırıldığı, preslendiği ve “pitos” adı verilen büyük depolama kaplarına aktarıldığı mekanizmaların örnekleri sergilenecek duruma getirildi.
TİCARET AĞINDA STRATEJİK ÖNEM
Uzmanlar, Milattan Sonra 4. yüzyıl itibarıyla Batı Roma’da yaşanan huzursuzlukların doğuya göçü tetiklediğini ve bu durumun Anadolu’da nüfus artışını beraberinde getirdiğini belirtiyor. Artan nüfusla birlikte üretim ihtiyacının da yükseldiği bu dönemde, Syedra’nın ticaret ağında kritik bir rol üstlendiği değerlendiriliyor.
Doç. Dr. Ergürer, kentteki üretim hacminin yalnızca yerel nüfusa yönelik olmadığını, ihracat odaklı bir yapının bulunduğunu vurguladı. Syedra’nın kendi amforalarını ürettiği ve “Ada Taş” olarak bilinen liman aracılığıyla zeytinyağını Akdeniz’in diğer kıyılarına ihraç ettiği düşünülüyor.
Bölgedeki kazı ve restorasyon çalışmaları devam ederken, restore edilen işliklerin gezi güzergahına dahil edilmesi planlanıyor. Ziyaretçiler, çalışmalar tamamlandığında antik kentin üretim teknolojilerini yerinde inceleme fırsatı bulacak.
