Bütün planlarınızı yaptınız, valizinizi hazırladınız ancak havalimanında check-in yaparken beklenmedik bir cevapla karşılaştınız: “Uçakta yeriniz yok.” Bu durum, havayolu endüstrisinde yaygın bir strateji olan “overbooking” (aşırı rezervasyon) kaynaklıdır. Peki, bu durumda ne yapmalısınız? Sakin kalıp haklarınızı bilmek, mağduriyetinizi bir kazanca çevirebilir. İşte, overbooking ile karşılaştığınız an itibarıyla bilmeniz gereken her şey ve adım adım tazminat alma rehberiniz.
OVERBOOKING NEDİR VE HAVAYOLLARI NİYE BUNU YAPAR?
Aşırı rezervasyon, bir uçuştaki gerçekte satılabilecek koltuk sayısının üzerinde bilet satışı yapılmasıdır. Havayolları, istatistiksel verilere dayanarak her uçuşta belli sayıda yolcunun iptal yapacağını veya uçağa gelmeyeceğini (no-show) öngörür. Bu boş kalabilecek koltukları da doldurarak gelir kaybını önlemeyi hedeflerler. Ancak tahmin tutmadığında ve tüm yolcular geldiğinde, gönüllü olmayan bazı kişiler uçuştan alıkonulur. Bu bir hata değil, bilinçli bir gelir yönetimi politikasıdır.
HAKLI BİR MAĞDURİYETİNİZ VAR: KANUN SİZİ KORUYOR
Türkiye’de bu durum, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) Yolcu Hakları Yönetmeliği ile sıkı şekilde düzenlenmiştir. Bir havayolu şirketi sizi overbooking nedeniyle uçuştan alıkoyduğunda, size aşağıdaki seçenekleri ve tazminatı sunmakla yükümlüdür. Bu haklar AB uçuşlarında da geçerlidir.
1. SEÇİM HAKKINIZ: Ya ÜCRETSİZ YENİ UÇUŞ, YA DA TAM PARA İADESİ
-
Alternatif Uçuş: Sizin için en uygun sonraki uçuşa ücretsiz yerleştirilme hakkınız var. Havayolu bunu ayarlamak zorunda.
-
Para İade Hakkı: Seyahatinizden vazgeçmeyi seçerseniz, biletinizin ücreti size nakit olarak veya ödeme yaptığınız yönteme iade edilir.
2. YASAL NAKİT TAZMİNAT TUTARLARI (EURO OLARAK)
Mesafe bazlı tazminat, iade veya alternatif uçuş hakkınızdan bağımsız olarak ek ödemedir. Tutarlar şu şekildedir:
-
1500 km’ye kadar: 250 Euro
-
1500 km üzeri (Avrupa içi): 400 Euro
-
1500 km üzeri (diğer tüm uçuşlar): 600 Euro
3. BEKLEME SÜRESİNE GÖRE DESTEK HİZMETLERİ
Eğer alternatif uçuşunuz belirli bir süre (genellikle 2+ saat) gecikiyorsa, ücretsiz olarak sunulması gerekenler:
-
Yemek ve içecek ikramı (kuponla).
-
İki adet ücretsiz telefon görüşmesi / internet erişimi.
-
Ertesi güne kalınıyorsa: otel konaklaması ve havalimanı transferi.
ANINDA MÜDAHALE: CHECK-IN’DE BU 4 ADIMI ATIN
-
Sakin Olun ve Israrcı Davranın: Görevliye sakin bir şekilde durumu kabul etmediğinizi, overbooking mağduru olduğunuzu ve yasal haklarınızın tam olarak sağlanmasını talep ettiğinizi söyleyin.
-
Yazılı Belgeyi (Denied Boarding) Mutlaka Alın: Size “İstem Dışı Yer Vermeme” belgesi verilmelidir. Bu, tüm hak taleplerinizin resmi kanıtıdır. Kabul etmeyen görevli olursa, ısrarla isteyin.
-
Tazminat Formunu Eksiksiz Doldurun: Havayolu sizi yönlendirecektir. Formda iletişim bilgileriniz (e-posta, telefon, adres) net olmalı.
-
Tüm Teklifleri ve İletişimi Kaydedin: Görevlinin adı, yapılan teklifler, verilen belgelerin fotoğraflarını saklayın.
HAKLARINIZ VERİLMEZSE: BİR ÜST MERCİYE BAŞVURUN
Havayolu yükümlülüklerini yerine getirmezse veya süreci ağırdan alırsa:
-
SHGM’ye Şikayet: Resmi web sitesinden durumu belgeleriyle birlikte bildirin.
-
Tüketici Hakem Heyeti: Bu yolla da hızlı ve masrafsız bir çözüm talep edebilirsiniz.
Sonuç ve Uzman Tavsiyesi:
Overbooking, havayolları için bir iş modeli, yolcular için ise bilinçlendikçe haklarına kavuşabileceği bir süreçtir. En iyi korunma yolu, online check-in’i uçuşunuz açılır açılmaz yaparak yerinizi garanti altına almaktır. Ancak mağdur olursanız, bunun bir “talihsizlik” değil, yasal bir hak ihlali olduğunu bilin. Sakin ve kararlı bir duruşla hem tazminatınızı alabilir hem de bu uygulamanın sorumlulukla yürütülmesi için bir katkıda bulunmuş olursunuz. Haklarınızı bilmek, en etkili bavulunuzdur.
