COP30 iklim zirvesi, iklim krizine karşı mücadeleyi ilerletti ancak üzerinde uzlaşılan tedbirlerin ihtiyaç duyulan sıçramalar yerine ufak adımlar getirdiği ifade ediliyor. Brezilya’nın Belém kentinde düzenlenen zirvede 190’dan fazla ülke arasında varılan anlaşma, çok taraflılığın hayatta kaldığını gösterdi. Müzakereler, fosil yakıtlardan çıkmayı talep eden ülkeler ile petrol devletleri arasında çökme noktasına gelse de küresel bir anlaşma sağlandı.
UYUM FİNANSMANI ÜÇ KATINA ÇIKARILDI
COP30’da ülkeler, zengin ülkeler tarafından sağlanan ve savunmasız ülkelerin iklim krizinin etkilerine uyum sağlaması için kullanılan finansmanı en az üç katına çıkarmayı kabul etti. Ancak bu artış, başlangıçta önerilen 2030 tarihine göre beş yıl ertelendi ve yıllık 120 milyar dolar olarak belirlendi. Satat Sampada İklim Vakfı’ndan Harjeet Singh, “Uyuma dair ortaya konan sonuç, şu anda su altında kalan veya yangınlarla mücadele eden her topluma hakarettir” diyerek durumu eleştirdi.
ADİL GEÇİŞ MEKANİZMASI ALKIŞLANDI
Zirvede önemli sonuçlardan biri, yeşil ekonomiye geçişin adil bir şekilde gerçekleşmesini ve işçiler, kadınlar ile yerli halkların haklarının korunmasını sağlayacak Adil Geçiş Mekanizması (AGE) üzerinde anlaşmaya varılması oldu. Uluslararası İklim Eylem Ağı, mekanizmayı BM iklim müzakereleri tarihindeki en güçlü hak temelli sonuçlardan biri olarak memnuniyetle karşıladı. Ağın yöneticisi Tasneem Essop, “Hükümetler artık Adil Geçiş Mekanizmasını gerçek eylemlerle onurlandırmalı” çağrısında bulundu.
FOSİL YAKITLARDAN BAHSEDİLMEDİ
90 gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeden oluşan bir koalisyonun fosil yakıtlardan aşamalı çıkışa yönelik yol haritası oluşturulması çabalarına rağmen, nihai kararda fosil yakıtlardan açıkça bahsedilmedi. Petrol devletleri, başta Suudi Arabistan olmak üzere, bu tür bir dilin eklenmesini engelledi. Final metninde, COP28’de kabul edilen ve fosil yakıtlardan uzaklaşma taahhüdünü içeren “BAE konsensüsüne” dolaylı bir atıf yapıldı. Cambridge Üniversitesi’nden Dr. Joanna Depledge, bu atfın fosil yakıt geçiş dilini sulandırdığını belirtti.
FOSİL YAKITLARDAN UZAKLAŞMA YOL HARİTASI SÜRÜYOR
Fosil yakıtlardan uzaklaşma yol haritası resmi COP30 kararından çıkarılmış olsa da Brezilya başkanlığı, planın BM süreci dışında ilerleyeceğini duyurdu. COP30 Başkanı André Corrêa do Lago, yol haritasının Brezilya Devlet Başkanı Lula’nın desteğine sahip olduğunu ve önümüzdeki yıl üst düzey diyalogların gerçekleşeceğini açıkladı. Kolombiya ve Hollanda’nın Nisan 2026’da düzenleyeceği uluslararası konferans, bu kapsamda önemli bir adım olarak görülüyor.
ORMANSIZLAŞMA YOL HARİTASI BAŞARISIZ OLDU
Brezilya, COP30’un Amazon’da düzenlenmesini ormanların iklimdeki hayati rolüne dikkat çekmek için istemişti. Brezilya Çevre Bakanı Marina Silva, ormansızlaşmanın sona erdirilmesine yönelik bir yol haritasını temel anlaşmaya eklemeye çalıştı ancak bu plan, fosil yakıt yol haritası ile ilişkilendirilmeye çalışılınca başarısız oldu. İki yol haritasının bağlanmasının diplomatik bir hata veya sabotaj olduğu değerlendiriliyor.
YAĞMUR ORMANLARI İÇİN YENİ FON
Brezilya, BM sürecinin dışında, ormanların korunması için milyarlarca dolarlık yatırım yapacak Tropikal Ormanları Koruma Yatırım Fonu’nu (TFFF) başlattı. Fon kapsamında 7 milyar euro toplandı ve Brezilya hükümeti, Çin ve Birleşik Arap Emirlikleri gibi ülkelerin katılımıyla fonun 10 milyar dolara ulaşmasını bekliyor. Londra Queen Mary Üniversitesi’nden Dr. Fernando Barrio, TFFF’nin orman koruma ve iklim bütünlüğü arasındaki bağı vurguladığını ifade etti.
