Brezilya’daki COP30 iklim zirvesinde yaklaşık 200 ülke, yoksul ülkelere finansman sağlanmasını öngören ancak fosil yakıtlara doğrudan atıfta bulunmayan anlaşmaya vardı. Zirvede, fosil yakıtlardan çıkış ve ormansızlaşmanın sona erdirilmesi için yol haritası geliştirilmesi taahhüt edildi.
Amazon’un Belem kentinde düzenlenen COP30 iklim zirvesinde, yaklaşık 200 ülke küresel ısınmayla mücadele eden yoksul ülkelere finansman sağlanmasını öngören bir anlaşmaya vardı. İki hafta süren zorlu müzakereler sonucunda varılan mutabakatta, iklim değişikliğine neden olan fosil yakıtlara doğrudan atıf yapılmadı, ancak Birleşik Arap Emirlikleri Mutabakatı’na atıfta bulunularak dolaylı bir referans oluşturuldu.
FOSİL YAKIT TARTIŞMASI ZİRVEYİ BÖLDÜ
Zengin ve gelişmekte olan ülkeler arasındaki anlaşmazlıklar, zirvede fosil yakıtlar konusunda önemli gerilimlere yol açtı. Avrupa Birliği, fosil yakıtlardan uzaklaşmaya yönelik dili desteklerken, Suudi Arabistan’ın da aralarında bulunduğu petrol ihracatçısı ülkelerin itirazı üzerine bu dil anlaşmadan çıkarıldı.
Avrupa Birliği İklim Komiseri Wopke Hoekstra, “Anlaşmayı desteklemeliyiz çünnü en azından doğru yönde ilerliyor” ifadesini kullanırken, Panama’nın iklim müzakerecisi Juan Carlos Monterrey sert tepki gösterdi: “Fosil yakıtlara bile değinmeyen bir iklim kararı tarafsızlık değil, suç ortaklığıdır.”
FİNANSMANDA ÜÇ KAT ARTIŞ HEDEFİ
Anlaşma, gelişmiş ülkelerin 2035 yılına kadar gelişmekte olan ülkelere sağladıkları iklim finansmanını en az üç katına çıkarmasını öngörüyor. Bilim insanları, mevcut taahhütlerin ısınmayı azalttığını ancak küresel sıcaklık artışını 1,5 dereceyle sınırlandırmaya yetmediğini belirtiyor.
Inter-American Development Bank Danışmanı Avinash Persaud, “Dünyanın, kayıp ve zarara yanıt veren gelişmekte olan ülkelere yönelik daha hızlı hibe sağlama konusunda hâlâ yetersiz kaldığından korkuyorum” değerlendirmesinde bulundu.
COP30 Başkanı Andre Correa do Lago, ormansızlaşmanın sona erdirilmesine ve fosil yakıtlardan aşamalı çıkışa yönelik yol haritası fikrini geliştirmeyi taahhüt etti. Bu gönüllü eylemin Brezilya’nın dönem başkanlığında küresel önemi artacak.
Kolombiya ve Hollanda hükümetleri, Nisan 2026’da Fosil Yakıtlardan Adil Geçişe İlişkin Birinci Uluslararası Konferans’a ev sahipliği yapacaklarını duyurarak bu alanda ilk küresel platformu kurmuş oldu.
KÜRESEL UYGULAMA MEKANİZMASI KURULDU
Anlaşmayla ayrıca, Brezilya başkanlığının fosil yakıtlardan çıkış ve ormansızlaşma yol haritalarındaki gelişmeleri takip etmesi ve Türkiye’de düzenlenecek COP31’de ilerleme raporu sunması için Küresel Uygulama Hızlandırıcısı kuruldu.
Greenpeace Brezilya’dan Carolina Pasquali ise anlaşmayı yetersiz bularak, “Yeni yayımlanan metin, karşı karşıya olduğumuz krize güçlü yanıt vermiyor. Fosil yakıtlardan uzaklaşma ve ormansızlaşmanın sona ermesi için ne bir harita ne de bir yol sunuyor” eleştirisinde bulundu.
