Brezilya’nın ev sahipliğindeki COP30 iklim zirvesinde, koruma ve geçiş taahhütlerine ilişkin taslak metinde “fosil yakıtlardan uzaklaşma” için yol haritası ihtimalinin yer almasının ardından, petrol üreticisi ve büyük tüketici devletlerin muhalefetiyle gerilim yükseldi. Guardian’ın edindiği bilgilere göre bazı hükümetlerin itirazı üzerine Brezilya taslaktan bu hükmü çıkarmayı planladı.
29’DAN FAZLA ÜLKENİN MEKTUBU
Perşembe gecesi en az 29 ülke, COP Başkanlığı’na sert ifadeler içeren bir mektup gönderdi. Mektupta, fosil yakıtların adil, düzenli ve eşitlikçi bir geçişini sağlayacak bir yol haritası içermeyen bir sonucu desteklemeyeceklerini ve böyle bir sonuç çıktığı takdirde kararları engelleme tehdidinde bulunacaklarını bildirdiler.
KIRMIZI ÇİZGİ TARTIŞMASI
Mektupta birçok hükümetin yol haritasını görüşmeler için “kırmızı çizgi” olarak gördüğü belirtiliyor. Metinde, küresel değerlendirme sürecinden sonra COP’un ilerleme ve süreklilik göstermesi beklentisi vurgulanarak, yol haritası olmaksızın alınacak bir sonucun geri adım olarak değerlendirileceği ifade ediliyor.
PETROL ÜRETİCİLERİ VE TEPKİLER
Guardian’ın aktardığına göre Suudi Arabistan ve Rusya gibi petrol üreticisi devletler ile Hindistan gibi büyük fosil yakıt tüketicileri, yol haritasına karşı çıktı. Daha önce COP28’de ilk kez yer alan “fosil yakıtlardan uzaklaşma” taahhüdünün somut zaman çizelgesi ve uygulama önlemleri içermemesi tartışma konusu olmuştu; bazı ülkeler bu taahhüdü geri almaya çalıştı.
ALTERNATİF YAKLAŞIMLAR VE FORUM ÖNERİLERİ
Fosil yakıtların aşamalı bırakılmasını savunan bazı ülkeler ise bu yıl farklı bir yol izleyerek, tüm ülkelerin katılabileceği ve geçiş için olası yol haritalarını tartışabileceği bir forum önerisi geliştirdi. Bu forumun katılımcı ülkelere kesin bir tarih dayatmayacağı; her ülkenin kendi politikalarını ve yollarını belirlemesine izin vereceği, yol haritasının ise bu COP’ta tamamlanmayacağı ve gelecekteki COP’larda daha fazla çalışılması gerekeceği bildirildi.
KİMLER İMZACI OLDU
Guardian’ın edindiği bilgilere göre fosil yakıtların aşamalı olarak terk edilmesini destekleyen mektubun imzacıları arasında Avusturya, Belçika, Şili, Kolombiya, Kosta Rika, Hırvatistan, Çekya, Estonya, Finlandiya, Fransa, Almanya, Guatemala, Honduras, İzlanda, İrlanda, Lihtenştayn, Lüksemburg, Marshall Adaları, Meksika, Monako, Hollanda, Panama, Palau, Slovenya, İspanya, İsveç, İsviçre, Birleşik Krallık ve Vanuatu yer alıyor.
KALAN AÇIK MESELELER
Zirvenin sonuna yaklaşılırken çözüme kavuşturulması gereken diğer konular arasında ulusal iklim planlarının 1,5 derece hedefini karşılayamaması, iklim finansmanı, ticaret ve şeffaflık mekanizmaları bulunuyor. Ayrıca gelişmekte olan ülkelerin iklim krizine uyum sağlamaları için ne kadar kaynak alacaklarına ilişkin belirsizlikler sürüyor.
Görüşmelerin planlanan takvime sığmaması ve ülkeler arasındaki derin görüş ayrılıkları nedeniyle COP30’un hafta sonuna sarkması olası görünüyor.
