Danıştay 6. Dairesi, İzmir’deki yapımı süren Belevi-Tire Yolu Projesi kapsamında zeytin ve incir bahçelerini içeren arazilerin acele kamulaştırılmasına dair Cumhurbaşkanlığı kararının, ilgili taşınmazlar yönünden yürütmesini durdurdu.
YURTTAŞLARIN TEPKİSİ HUKUKİ SONUÇ VERDİ
İzmir’de yapımı devam eden Belevi–Tire Yolu Projesi kapsamında, Tire’nin Çayırlı Mahallesi mevkisindeki bazı taşınmazların acele kamulaştırılmasına ilişkin Cumhurbaşkanlığı Kararı’na karşı açılan davada, Danıştay 6. Dairesi yürütmeyi durdurma kararı verdi.
Ölümlü ve yaralanmalı kazaların yaşandığı bilinen Belevi-Tire yolunun yenilenmesi amacıyla, 16 Ocak’ta Resmi Gazete’de yayımlanan karar ile acele kamulaştırma süreci başlatılmıştı. Bu kararın ardından güzergâhtaki zeytin, incir ve çam ağaçlarının kesimine başlanmış, mahalle sakinleri karara tepki göstererek yürütmenin durdurulması talebiyle dava açmıştı.
Taşınmazları acele kamulaştırılan mahalle sakinleri, dava dilekçelerinde arazilerinde zeytin ve incir ağaçlarının bulunduğunu, geçimlerini bu bahçelerden sağladıklarını ve zeytinliklerin sökülmesinin 3573 sayılı Zeytincilik Kanunu’na açıkça aykırı olduğunu belirtti. Ayrıca, olağan kamulaştırma yolu varken “acele kamulaştırma” yönteminin tercih edilmesinin Anayasa’daki mülkiyet hakkı ihlali anlamına geldiği vurgulandı.
TARIM DIŞI KULLANIM İZNİ ŞARTI
Davalı idareler olan Cumhurbaşkanlığı ve Karayolları Genel Müdürlüğü ise savunmalarında, davanın süresinde açılmadığını öne sürdü. Savunmada, yolun trafik güvenliği ve artan yoğunluk nedeniyle yetersiz kaldığı belirtilerek, can ve mal güvenliğinin sağlanması amacıyla acele kamulaştırmanın “üstün kamu yararı” için yapıldığı iddia edildi.
Dosyayı inceleyen Danıştay 6. Dairesi, verilen kararda tarım dışı kullanım izni alınmadan acele kamulaştırmaya gidildiğini tespit etti. Kararda, İzmir Valiliği Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü’nün yazısına atıf yapılarak, 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu kapsamında tarımsal etüt yapılması gerektiğinin bildirildiği ancak halihazırda geçerli bir tarım dışı kullanım izninin bulunmadığı ifade edildi. Mahkeme, 2014 yılında yapılan tarım dışı kullanım başvurusunun da sonuçlandırılmadığını belirtti.
Danıştay kararında, mülkiyet hakkının ancak kamu yararı amacıyla sınırlandırılabileceği hatırlatılarak, şu ifadelere yer verildi:
“Bu durumda; uyuşmazlığa konu taşınmazlar için verilmiş tarım dışı kullanım izninin bulunmadığı anlaşıldığından, söz konusu proje bölgesindeki tarım arazilerinin tarım dışı amaçla kullanılabilmesi… tarım dışı amaçla kullanım izni alınmasına… bağlı olduğundan, anılan prosedür yerine getirilmeksizin tesis edilen dava konusu Cumhurbaşkanlığı Kararının… hukuka uyarlık bulunmadığı…”
Danıştay 6. Dairesi, bu gerekçelerle 16 Ocak 2025 tarihli ve 9416 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı’nın, mahalle sakinlerine ait taşınmazlar yönünden yürütmesinin itiraz yolu kapalı olmak üzere durdurulmasına karar verdi.
