Uluslararası Af Örgütü, 10 Ekim 2025’te 23. Dünya Ölüm Cezası ile Mücadele Günü vesilesiyle, Dünya Ölüm Cezasıyla Mücadele Koalisyonu ve ölüm cezasının kaldırılmasını savunan diğer örgütlerle birlikte, ölüm cezasının kullanılmaya devam edilmesini kınıyor ve tamamen kaldırılması yönünde atılan adımları destekliyor.
2025’in ilk dokuz ayında birçok ülkede kayıtlı infazlar büyük oranda arttı. Bazı ülkelerde yıllık toplam sayılar, 2024’teki toplam sayıları şimdiden geçti, hatta ikiye katladı.
Eylül 2025 sonu itibariyle İran yetkilileri, 2024 yılında kaydedilen vahim bir sayı olan toplam 972 infazı geçerek binden fazla kişiyi infaz etti. Bu, Uluslararası Af Örgütü’nün en az 15 yıldır bir ülkede kaydettiği en yüksek yıllık toplam infaz sayısı.
Suudi Arabistan yetkilileri de bu yıl daha yüksek oranda infaz gerçekleştirdi ve 2024 yılındaki rekor sayıyı (en az 345) geçmeleri muhtemel.
2025’in ilk dokuz ayında 10 ABD eyaletinde gerçekleştirilen 34 infaz, 2024’e kıyasla (25) üçte birin üzerinde artış gösterdi. Ateşli bir ölüm cezası savunucusu olan Vali Ron DeSantis yönetimindeki Florida’da yetkililer, 13 infaz uygulayarak ulusal toplam sayıdaki kaygı verici artışın başlıca sorumluları oldu. Ölüm Cezası Bilgi Merkezi’nin izleme raporlarına göre, 30 Eylül 2025 itibariyle bunlara ek dokuz infaz kararı daha yürürlükteydi. Bu durum, ABD’yi on yılı aşkın süredir kaydedilen en yüksek yıllık infaz sayısına ulaştırarak, 2011 ve 2012 yıllarında kaydedilen (her birinde 43) sayılarla eşitlenmesine yol açabilir. Daha da ciddi bir husus, Savaş Bakanlığı’nın 60 yılı aşkın süre sonra ilk kez, askeri infazları yeniden yürürlüğe koyma sürecini başlatması.
JAPONYA, TAYVAN VE BİRLEŞİK ARAP EMİRLİKLERİ İNFAZLARA YENİDEN BAŞLADI
Uluslararası Af Örgütü’nün topladığı bilgilere göre, Kuveyt yetkilileri 2024 toplamını (altı) neredeyse üç katına çıkararak, Ocak-Eylül 2025 arasında ikisi uyuşturucuyla bağlantılı suçlardan olmak üzere en az 17 kişiyi asarak infaz etti. Singapur hükümeti de 8 Ekim’e kadar 12 erkeği infaz ederek, 2024’te kaydedilen sayıyı (dokuz) geçti ve diğer birçok kişinin de her an infaz edilme riski altında olduğu düşünülüyor.
2025 yılında bugüne dek üç ülke infazlara yeniden başladı: Japonya hükümeti Haziran’da yaklaşık üç yıl aradan sonra ilk infazını gerçekleştirdi, Tayvan’da da ocakta 2020 yılından bu yana ilk kez bir kişi asılarak infaz edildi ve Birleşik Arap Emirlikleri yetkilileri, şubatta 2021 yılından bu yana bilinen ilk infazı uyguladı.
Çin, Kuzey Kore ve Vietnam’da ölüm cezası kullanımına ilişkin sayılar, devlet sırrı olarak saklanmaya devam etti; ancak Uluslararası Af Örgütü’nün topladığı bilgiler, yalnızca Çin’de infaz edilen kişi sayısının binlerle ifade edildiğini gösteriyor.
ÖLÜM CEZASI GİTGİDE SİYASİLEŞİYOR
Uluslararası Af Örgütü’nün her yıl kaydettiği küresel toplam infaz sayısı, tarihsel olarak en düşük sayıya ulaşılan Covid-19 pandemisinden bu yana devamlı artıyor. Son yıllarda, özellikle de son aylarda ölüm cezasının kullanımı; güvensizliğin, siyasi ve ekonomik istikrarsızlığın, bazı hükümetlerin bir kez daha bu acımasız cezayı bir baskı ve denetim aracı olarak kullanma kararlılığının ve bazı ülkelerdeki askeri operasyonların damga vurduğu küresel bağlamda artıyor. Daha geniş anlamda hukukun üstünlüğü, uluslararası insan hakları hukuku ve standartlarına saygı zayıflarken, ölüm cezası kullanımı son aylarda cezanın keyfiliğini artırır şekilde gitgide siyasileşiyor. Bu durum; birincisi muhalefetin bastırılmasıyla ve ikincisi devletin suça karşı ezici gücünü gösterme amacı ve güvenlikle ilgili hatalı söylemlerle ilgili olarak kendini gösteriyor.
Uluslararası Af Örgütü suçun niteliği, koşulları; kişinin suçluluğu, masumiyeti veya diğer nitelikleri ya da devletin infaz gerçekleştirmek için kullandığı yöntem her ne olursa olsun istisnasız her durumda ölüm cezasına karşı çıkıyor ve bu cezaya hâlâ başvuran tüm devletlere acilen infazları erteleme yasası çıkarma ve ölüm cezasını tamamen kaldırma yönünde hızlı adımlar atma çağrısını yineliyor.
