Kamuoyunda “süper talan yasası” olarak da adlandırılan ve zeytin ağaçlarının taşınmasına ve buralarda madencilik faaliyeti yürütülmesine izin veren 19/7/2025 tarihli ve 7554 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un bazı hükümlerinin iptallerine ve yürürlüklerinin durdurulmasına karar verilmesi” talebiyle toplam 260 Muhalefet Milletvekili tarafından Anayasa Mahkemesi’ne dava başvurusu yapılmıştı.
Anayasa Mahkemesi (AYM), zeytin ağaçlarının kıyımının önünü açacağı gerekçesiyle eleştirilen Enerji ve maden alanlarına yönelik düzenlemeleri içeren yasanın iptali ve yürütmesinin durdurulması talebini gündeme aldı.
Yarın görüşülmesi beklenen davayla ilgili son gelişmeye göre, davaya EGE Çevre ve Kültür Platformu (EGEÇEP) ile Muğla Çevre Platformu (MUÇEP) ve Karadam Karacahisar Mahalleleri Doğayı Doğal Hayatı Koruma Güzelleştirme ve Dayanışma Derneği (KARDOK)’un da davacılar yanında katılma isteminde bulundukları öğrenildi.
Yarın AYM Genel Kurulu’nda ilk incelemesi yapılacak dava için çevre gruplarının İzmir İdare Mahkemesi ön büro kanalıyla yaptığı başvuruda; “7554 Sayılı Kanunun Türkiye Cumhuriyeti’nin taraf olduğu çevre koruma sözleşmelerini, Anayasa ve koruma yasaları ile doğa yasalarını yok saydığı, müşterek doğal varlıklara fütursuzca saldırıların önünü açtığı, yasanın getirdiği düzenlemelerin geri dönüşü olanaksız ekolojik yıkımlara yol açacak nitelikte olduğu, davanın sonucunun başvurucuların kuruluş amaçları doğrultusunda yapacakları hukuksal başvuruları derinden etkileyeceği” belirtilerek, “başvurucuların davacılar yanında müdahil olarak katılmalarına, dava konusu kanunun uygulanmasının yaratacağı geri dönüşü olmayan ekolojik yıkımların önüne geçilmesi için yürürlüğü durdurma istemi konusunda bir an önce karar verilmesi” denildi.
Ayrıca tıklayınız: “Süper izin” yasasına karşı AYM’de iptal davası ve itiraz başvurularına EGEÇEP’ten katkı
Dava dilekçesinde ayrıca şu ifadeler yer alıyor:
Hukuk yargılaması ve idari yargılama usulünde katılma konusu HMK’nın 66. ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. İdari yargılama usulünü düzenleyen 2577 Sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 31. maddesinin atıfta bulunduğu 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun, 66. Maddesine göre, “Üçüncü kişi, davayı kazanmasında hukuki yararı bulunan taraf yanında ve ona yardımcı olmak amacıyla, tahkikat sona erinceye kadar, fer’i müdahil olarak davada yer alabilir.”
Davaya katılma, Ceza yargılaması usulünde ise CMK’nın 237.maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre; “… (1) Mağdur, suçtan zarar gören gerçek ve tüzel kişiler ile malen sorumlu olanlar, ilk derece mahkemesindeki kovuşturma evresinin her aşamasında hüküm verilinceye kadar şikayetçi olduklarını bildirerek kamu davasına katılabilirler…”
Anayasa Mahkemesi’nin yargılama usulüne ilişkin 6216 Sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun’da, Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nde davaya katılma konusunda bir düzenleme olmamasına karşın, bunu engelleyen bir düzenleme de yoktur.
Diğer yandan “…Avrupa Konseyi bünyesinde oluşturulan İnsan Hakları Komiserliği birçok kez re’sen yapılan davet üzerine AİHM’de görülen davalara katılmıştır. AİHS’nin 36. madde, 3. fıkrasına göre İnsan Hakları Komiseri davanın görüldüğü daire yahut Büyük Daireye davayla ilgili görüş verebilir ve duruşmalara katılabilir. İnsan Hakları Komiseri bu düzenleme ile vatandaşı tarafından dava açılan devlet gibi davaya müdahil olma olanağı elde etmiştir. (…) Önem taşıyan sorunlarla bağlantılı olarak genel yahut belli insan haklarını koruma amacına sahip sivil toplum kuruluşları da dilekçe yolu ile yahut AİHM’nin re’sen davet üzerine AİHM’de görülen davalarda müdahil olabilmektedir…” (AİHM’DE GÖRÜLEN DAVALARDA ÜÇÜNCÜ TARAFLARIN MÜDAHİL OLMASI A. Füsun ARSAVA -https://tbbdergisi.barobirlik.org.tr/m2022-159-2047)
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, AİHS’in birçok maddesini çevresel kirlilikten veya tehlikeli faaliyetlerden zarar görenleri korumak amacıyla dinamik bir şekilde yorumlamış, Sözleşme’nin metninde yer almayan bir çok güvenceyi kişilere hak olarak tanımıştır. Mahkeme, öte yandan, kişilerin bu haklarını etkin bir biçimde kullanabilmeleri için şekli bazı güvencelere de kararlarında yer vermiştir. Hemen her hakkın biri maddi biri şekli olmak üzere iki yüzü olduğu Mahkeme tarafından defalarca vurgulanmıştır. Çevreye ilişkin davalar söz konusu olduğunda bu şekli güvenceleri üç kategoride toplamak mümkündür: Bilgi edinme hakkı, katılım hakkı ve başvuru hakkı. Bunlara ek olarak çevresel davalara mahsus olmayan, Sözleşme’nin geneli için geçerli olan bazı şekli haklar veya devletin yüklendiği birtakım şekli ödevlerden de bahsetmek mümkündür.
Danıştay 14. Daire, 08.06.2016 tarihli 2015/2865 Esas, 2016/3922 sayılı kararında Bahçeşehir gölet alanı ve pazar alanına ait 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planı ile 1/1000 ölçekli Uygulama İmar Planı Değişikliğinin, pazar alanına ilişkin bir kısmının iptali istemiyle Bahçeşehirliler Derneği tarafından açılan davada, dernek tüzüğünde yer alan amaçlar doğrultusunda derneğin dava açma ehliyetinin bulunduğuna karar verilmiştir.
Bu emsal kararların yanı sıra sayın Mahkemenizce EGEÇEP Derneği ile KARDOK Derneği’nin bireysel başvuru hakkının varlığı kabul edilmiştir.
Yukarıda da belirtildiği gibi başvurucu EGEÇEP Derneği dava konusu 7554 Sayılı Kanunun yasalaşma sürecinden itibaren takipçisi olmuş, kanunlaşmasından sonra da anayasaya aykırılıkları yönünden kapsamlı bir çalışma yapmıştır. Ayrıca başvurucu Derneği müdahil olduğu bir davada dava konusu yasanın uygulanması olasılığı çok yüksektir. İzmir, Aliağa İlçesi, Horozgediği Köyü, Hayıtlıdere Mevkii, 2594 Sokak, 119 ada, 5 parselde bulunan Termik Santralin işyeri açma ve çalışma ruhsatı bulunmadığından bahisle ruhsat alınıncaya kadar faaliyetten men edilmesine ilişkin İzmir BŞB’nin 03.03.2025 tarihli, 279 sayılı Encümen Kararının iptali istemiyle açılan dava İzmir 3.İdare Mahkemesi’nin 2025/391 Esas sayılı dosyası ile derdesttir. Bu dava dosyasına sunulan ENERJİ VE TABİİ KAYNAKLAR BAKANLIĞI Enerji İşleri Genel Müdürlüğü’nün 350490 sayılı yazısında, 24.07.2025 tarihli ve 32965 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 7554 sayılı Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun’un 19 uncu maddesiyle 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu’na eklenen Geçici 34 üncü maddeye yer verilerek Bakanlıkça ikincil çalışmaların sonuçlanmasından sonra, Üretim Tesisi Uygunluk Belgesi’nin düzenleneceği belirtilmiştir (EK-3).
Başvurucu KARDOK Derneği’nin üyelerinin de içinde olduğu Milas ve Yatağan’dan kanunun eki haritada yer alan bölgede zeytinliği olan 77 yurttaş tarafından, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın 04.08.2025 tarihli ve 343936 sayılı Bakanlık Oluruyla yürürlüğe giren Maden Kanununun Geçici 45 inci Maddesinin Uygulanmasına Dair Usul Ve Esaslar başlıklı düzenleyici işleminin iptali davacını açmışlardır. Dayanak yasanın ANAYASAYA BAYKIRILIĞI iddiasıyla birlikte SAVUNMA ALINMADAN YÜRÜTÜLMESİNİN DURDURULMASI istemli olarak açılan İPTAL davası Danıştay 8.Daire 2025/4767 E. Sayılı dosyasıyla derdesttir. Dava yürütmeyi durdurma isteminin incelenmesi aşamasındadır. Söz konusu davada, henüz yürütmeyi durdurma istemi hakkında karar verilmesi aşamasında oldubittiye getirilmek suretiyle zeytinlerin sökülmesi işlemlerine başlanmıştır. Ekte sunulan Milas- İkizköy Muhtarı ve ihtiyat heyeti üyeleri tarafından tutulan tutanakta görüleceği üzere 9 Eylül 2025 tarihinde tespit çalışmalarına başlanmıştır. 15.09.2025 tarihinde sabah erken saatlerde kolluk güçleri eşliğinde söküm ekipleri Akbelen Ormanı sahasına girmişlerdir.
Cumhuriyet
