Yeni bir araştırmaya imza atan bilim insanları, yüksek sıcaklıklara maruz kalmanın milyarlarca insanın sağlığında kalıcı hasara yol açabileceğini ve sıcak hava dalgalarının insanları daha hızlı yaşlandırdığı konusunda uyarıda bulunuyor.
Yeni bir araştırma ısıya tekrar tekrar maruz kalmanın insanlarda yaşlanma sürecini hızlandırdığını ortaya koydu. Üstelik söz konusu araştırmada aşırı sıcakların etkisinin sigara içmek, alkol kullanmak, kötü beslenmek ya da yetersiz egzersiz gibi sağlığa zarar veren diğer faktörlerle benzer düzeyde olduğu da belirtildi.
Bilim insanları, iklim krizi nedeniyle daha yaygın hale gelen aşırı sıcaklıkların milyarlarca insanın sağlığında yaygın ve uzun vadeli hasara yol açabileceği konusunda uyarıda bulundu. Araştırma, aşırı sıcakların sağlığımız üzerindeki etkisinin kapsamı ve ciddiyetine dair anlayışta bir “paradigma değişimi” anlamına geliyor.
Daha önce sıcak hava dalgalarının, erken ölümlerde kısa vadeli artışlara yol açtığı biliniyordu. Örneğin, İngiltere’de Haziran ayında yaşanan bir sıcak hava dalgasıyla yaklaşık 600 erken ölüm ilişkilendirilmişti. Ancak bu yeni analiz, uzun vadeli etkileri değerlendiren ilk çalışmalardan biri olma özelliği taşıyor.
Araştırmacılar, Tayvan’da 25 bin kişiyi 15 yıl boyunca takip etti ve bu kişilerin sıcak hava dalgalarına maruz kalma durumlarını biyolojik yaşlarıyla karşılaştırdı. Örneğin, iki yıllık bir dönemde dört gün daha fazla sıcak hava dalgasına maruz kalan kişilerin biyolojik yaşlarının yaklaşık dokuz gün arttığı bulundu. Dışarıda daha fazla zaman geçirme eğiliminde olan işçiler ise bu durumdan çok daha güçlü bir şekilde etkilenirken, grubun biyolojik yaşlarında 33 günlük bir artış gözlendi.
Biyolojik yaşta görülen bu artış küçük gibi görünse de, bilim insanları bunun yalnızca iki yıllık bir dönem için geçerli olduğuna dikkat çekti. Şimdilerde ise bu etkinin insanların tüm yaşamları boyunca nasıl birikim gösterdiğini araştırıyorlar.
Etkisi Her Yaşta Olabilir ve Uzun Sürebilir
Araştırmacılar, sıcak hava dalgalarının herkes üzerinde etkili olduğunu ve yüksek biyolojik yaşın ölüm riskinin artmasının güçlü bir göstergesi olduğunu belirterek, bu durumun dünya genelinde topluluklar üzerindeki toplam etkisinin büyük olacağını vurguladı.
Çalışmayı yöneten, Hong Kong Üniversitesi’nden Dr. Cui Guo şunları söyledi:
“Eğer sıcak hava dalgalarına maruz kalma durumu onlarca yıl boyunca birikirse, sağlık üzerindeki etkisi, raporumuzda bildirdiğimizden çok daha büyük olur. Sıcak hava dalgaları giderek daha sık ve uzun süreli hale geliyor. Dolayısıyla gelecekte sağlık üzerindeki etkileri de çok daha ciddi olabilir.”
Araştırma ekibinde yer almayan Avustralya’daki Macquarie Üniversitesi’nden Prof. Paul Beggs ise şunları söyledi:
“2024 yılında bilim insanları, yaşamın erken dönemlerinde sıcaklığa maruz kalmanın çocuklarda beyin beyaz cevheri gelişimini olumsuz etkilediğini keşfetti. Bu yeni bulguyla birlikte sıcak hava dalgalarının yetişkinlerde yaşlanmayı hızlandırdığı ortaya çıktı. Artık sıcaklığın sağlığımız üzerindeki etkisinin boyutuna ve ciddiyetine dair anlayışımızda bir paradigma değişimi yaşanıyor. Bu etki, her yaşta ortaya çıkabilir ve ömür boyu sürebilir.”
Nature Climate Change adlı dergide yayımlanan bu yeni araştırma, kişilerin biyolojik yaşlarını belirlemek için tansiyon, iltihaplanma, kolesterol, akciğer, karaciğer ve böbrek fonksiyonları gibi bir dizi tıbbi testi kullandı. Araştırmacılar daha sonra bu biyolojik yaşları, kişilerin gerçek yaşlarıyla karşılaştırarak sıcak hava dalgalarına maruz kalmanın daha hızlı yaşlanmayla ilişkili olup olmadığını inceledi.
DNA Hasarı Olası Neden Olarak Görülüyor
Araştırma, sıcak hava dalgası yaşanan günlerin toplam sayısının, hızlanan yaşlanma üzerinde en büyük etkiye sahip olduğunu ortaya koydu. Uzun süreli yüksek sıcaklıkların neden yaşlanmayı hızlandırdığı henüz tam olarak bilinmese de, DNA’ya verilen hasarın bu durumun olası nedenlerinden biri olduğu düşünülüyor.
Analizler, sıcak hava dalgalarının zararlı etkilerinin zamanla azaldığını ancak önemli ölçüde devam ettiğini gösterdi. Bu durum, insanların giderek daha fazla gölgede vakit geçirmek veya varsa klima kullanmak gibi önlemler alarak sıcağa karşı kendilerini korumaya başladıklarını gösteriyor.
Çalışmaya konu olan 25.000 yetişkinin tamamı, ücretli bir sağlık yönetimi planına dahildi ve genel nüfusa kıyasla ortalama olarak daha genç, daha sağlıklı ve daha eğitimliydi. Çalışma, katılımcıların kilosu, sigara içme ve egzersiz alışkanlıkları, diyabet ve kanser gibi önceden var olan hastalıkları ile yaşadıkları mahalledeki genel klima kullanım oranlarını dikkate aldı. Ancak dışarıda geçirilen zaman, konutun serinliği ve kişisel klima kullanımı gibi muhtemel etkili bazı faktörlere dair veri mevcut değildi. Araştırmacılar bu nedenle daha fazla araştırma yapılması gerektiğini belirtti.
Prof. Beggs, çalışmanın sonuçlarının genel olarak, yakın zamanda yapılan bir ABD araştırmasıyla tutarlı olduğunu söyledi. Söz konusu ABD çalışması, dış ortam sıcaklığının yaşlı yetişkinlerde yaşlanmayı hızlandırdığını göstermişti. 2023’te yapılan başka bir ABD analizinde ise “aşırı sıcağa yüksek düzeyde maruz kalmanın, siyahiler ve yoksul mahalle sakinleri arasında daha hızlı bilişsel gerilemeyle ilişkili olduğu” bulunmuştu.
