TMMOB Mardin İl Koordinasyon Kurulu tarafından hazırlanan kapsamlı “Mardin Su Raporu”, kentin hem yerüstü hem de yeraltı su varlıklarının kritik eşikte olduğunu gözler önüne serdi. Mezopotamya’nın bereketli toprakları üzerinde kurulu Mardin’de, yüzey suları kuruyor, yeraltı suyu seviyesi her yıl daha da derinleşiyor. Rapora göre, eğer acil önlem alınmazsa bölge hem tarımsal üretim hem de içme suyu açısından geri dönülmez bir su kriziyle karşı karşıya kalacak.
Yeraltı suları 800 metreye indi
Raporda, yeraltı sularına aşırı bağımlılığın yarattığı tahribat çarpıcı şekilde ortaya kondu. 2020’de 145-467 metre derinlikte su alınabilen kuyuların, 2025 yılı itibarıyla 850 metreye kadar inmesine rağmen bazı bölgelerde suya ulaşılamadığı belirtildi. Artuklu’nun Yaylı Mahallesi ve Çatak Mahallesi’nde bu derinlikte dahi su çıkmadığı kaydedildi.
Barajlar kuruyor, göller çekiliyor
Dumluca, Şerifbaba, Kocakent gibi göletlerde su seviyeleri minimuma indi, balık ölümleri yaşandı. Ilısu Barajı gibi büyük projelerin ekolojik tahribata neden olduğu vurgulandı.
İklim değişikliği riski büyütüyor
İklim projeksiyonlarına göre, Mardin’de sıcaklıklar artacak, yağışlar ise %12 azalacak. 2041-2070 döneminde brüt su potansiyelinin %60 düşmesi bekleniyor. Rapora göre, Mardin iklim krizine karşı en savunmasız bölgelerden biri.
Sondajlar artıyor, sular kirleniyor
Mardin’de 2024 itibarıyla 17.000 sondaj kuyusu bulunuyor. Bu kuyuların çoğu izinsiz ya da denetimsiz. Aşırı çekim, tuzlu su karışımına, çökme riskine ve kirliliğe yol açıyor. Tütün gibi monokültür tarıma yönelimle birlikte su tüketimi daha da artıyor.
Maden ocakları su kaynaklarını tehdit ediyor
Raporda, Etibakır A.Ş. gibi şirketlerin faaliyetlerinin Karasu ve Beyazsu gibi kritik kaynakları tehdit ettiği belirtildi. Taş ocakları ve mermer işletmeleri de içme suyu havzalarına zarar veriyor.
DEDAŞ: Elektrik suya erişimi engelliyor
Tarımsal sulamada kullanılan elektrik maliyetlerinin yüksekliği ve DEDAŞ’ın uygulamaları nedeniyle çiftçiler büyük zorluklar yaşıyor. Elektrik kesintileri, fahiş faturalar ve destek ödemelerine el konulması üretimi durma noktasına getirdi.
Çözüm önerileri
Raporda yer alan öneriler arasında şunlar öne çıkıyor:
• Basınçlı sulama sistemlerinin yaygınlaştırılması
• Damla sulama için çiftçilere teşvik verilmesi
• Ruhsatsız kuyuların kapatılması ve izleme sistemlerinin kurulması
• Atık su arıtma ve geri dönüşüm sistemlerinin yaygınlaştırılması
• Mardin Su ve Ekosistem Koruma Planı’nın hazırlanması
• Su ve enerji kooperatiflerinin kurulması
• Maden ve sanayi faaliyetlerine sıkı denetim
TMMOB raporu, suyun bir meta değil yaşam hakkı olduğunun altını çizerek, “Bu krizden çıkmak için bütüncül, ekolojik ve toplum odaklı bir su politikası izlenmeli. Mardin susuz kalmadan harekete geçilmelidir” çağrısında bulundu.
