Hipertansiyon, halk arasında “yüksek tansiyon” olarak bilinen, kan damarlarında aşırı basınç oluşmasına yol açan bir sağlık sorunudur. Türkiye’de oldukça yaygın olan bu durum, genellikle belirti vermeden ilerleyebileceği için doktor kontrolünde teşhis konması ve uygun tedaviye başlanması gereklidir.
Tansiyon ve Kan Basıncı Nedir?
Kalp, vücudumuzdaki kanı damarlara pompalar ve bu süreçte kan damarlarına uygulanan basınç tansiyon olarak adlandırılır. Bu basıncın çok yüksek olması, yani kanın damarlarda fazla kuvvetle akması, hipertansiyonun temel nedenidir. Her bireyin normal tansiyon seviyeleri farklılık gösterebilir, bu nedenle ideal tansiyon değeri kişiden kişiye değişir. Ancak genel olarak, dinlenme halindeki yetişkin bir bireyde sistolik (büyük tansiyon) değeri 120 mmHg, diyastolik (küçük tansiyon) değeri ise 80 mmHg’den düşük olmalıdır. Bu değerlerin üzerine çıkıldığında hipertansiyon söz konusu olur.
Hipertansiyonun Yaygınlığı
Hipertansiyon, Türkiye’de yetişkinlerin yaklaşık %31,2’sinde görülmektedir. Bu oran, tansiyon değerlerinin 140/90 mmHg ve üzeri olduğu durumlar için geçerlidir. Eğer bu sınır daha düşük alınırsa, ülke genelinde nüfusun yarısından fazlası hipertansiyon kategorisinde yer alır. Yaşla birlikte risk artar ve 70 yaş üzeri bireylerin üçte ikisi yüksek tansiyon hastasıdır. Ayrıca kadınlarda bu oran %36, erkeklerde ise %30 civarındadır.
Hipertansiyonun Tehlikeleri
Hipertansiyon, tedavi edilmediği takdirde birçok ciddi sağlık sorununa yol açabilir. Bunlar arasında kalp krizi, inme, böbrek yetmezliği, beyin kanaması ve körlük gibi ciddi komplikasyonlar yer alır. Ancak, erken teşhis ve doğru tedavi yöntemleri ile bu riskler önemli ölçüde azaltılabilir. İlaç tedavisi, sağlıklı yaşam tarzı değişiklikleri ve düzenli takip ile hipertansiyon kontrol altına alınabilir.
Hipertansiyonun Nedenleri
Hipertansiyonun sebepleri çok çeşitli olabilir. Genetik yatkınlık, hareketsiz yaşam tarzı, aşırı tuz tüketimi, sağlıksız beslenme alışkanlıkları ve stres başlıca nedenler arasındadır. Modern yaşamın getirdiği stres, hipertansiyonu tetikleyen önemli bir faktördür. Bunun yanı sıra, obezite ve hipertansiyon arasında da kuvvetli bir ilişki vardır. Ayrıca, alkol ve sigara kullanımı, böbrek rahatsızlıkları, tiroid hastalıkları ve diyabet gibi sağlık sorunları da hipertansiyona yol açabilir.
Kimler Risk Altında?
Hipertansiyon genellikle yaşlı bireylerde daha sık görülse de, genç yaşlarda da ortaya çıkabilir. Özellikle şu risk gruplarında yüksek tansiyon gelişme olasılığı yüksektir:
- Aşırı kilolu bireyler,
- Sigara ve alkol tüketenler,
- Yüksek miktarda tuz tüketenler,
- Ailede hipertansiyon öyküsü olanlar,
- Kronik böbrek hastalığı olanlar,
- Stresli yaşam tarzına sahip bireyler.
Hipertansiyonun Belirtileri
Hipertansiyonun belirtileri her zaman net bir şekilde ortaya çıkmayabilir. Bazı kişiler hiçbir belirti yaşamadan yıllarca yüksek tansiyon problemi ile yaşayabilir. Ancak, en yaygın belirtiler arasında şunlar bulunur:
- Baş ağrısı,
- Baş dönmesi,
- Kulak çınlaması,
- Çarpıntı ve düzensiz kalp atışları,
- Nefes darlığı,
- Görme bozuklukları,
- Halsizlik,
- Bacaklarda ödem.
Bu semptomlar fark edildiğinde, hemen bir doktora başvurulmalı ve tansiyon ölçümü yapılmalıdır.
Hipertansiyon Tanısı ve Ölçümü
Hipertansiyon tanısı, tansiyon ölçümü ile konur. Doğru sonuç almak için ölçümden önce en az 10 dakika dinlenmek gerekir. Dijital tansiyon aletleri yaygın olarak kullanılsa da, manuel aletlerle yapılan ölçümler daha güvenilir sonuçlar verir. Sadece bir kez yapılan ölçüm, kesin tanı koymak için yeterli değildir. Doktorlar genellikle belirli bir süre boyunca tansiyon takibi yapılmasını isteyerek, elde edilen sonuçlara göre kesin tanıyı koyar.
Tedavi ve Kontrol Yöntemleri
Hipertansiyon tedavisi mümkündür. Tedavinin ilk adımı, doğru teşhis konmasıdır. Holter cihazı ile yapılan 24 saatlik tansiyon ölçümleri, tansiyonun gün içerisindeki seyrini detaylı olarak gösterir. Eğer tansiyon sadece ara sıra yükseliyorsa, diyet ve egzersizle kontrol altına alınabilir. Ancak, daha ciddi ve kronikleşmiş vakalarda ilaç tedavisi gerekli olacaktır. Tansiyonu dengelemek için sağlıklı beslenme, düzenli egzersiz ve stresi yönetme büyük önem taşır.
Özetle, hipertansiyon ciddiye alınması gereken bir sağlık sorunudur. Erken teşhis ve etkili tedavi yöntemleri ile kontrol altına alınabilir ve ciddi komplikasyonlar önlenebilir.