Talana ve ekolojik yıkıma karşı toprağını, tarlasını, suyunu, ormanını, yaşam alanını korumak için mücadele edenlerin en büyük sorunlarından birini de yüksek dava masrafları oluşturuyor. EGEÇEP buna karşı, kent ve çevre hakkının korunmasına dair davaların harç ve masraflarının adli yardım kapsamına alınması, bilirkişi ücretleri için üst sınır belirlenmesi amacıyla kampanya başlattı.
Bir yandan hayat pahalılığı gündelik hayatı herkes için zorlaştırırken bir yandan da ormanını, tarlasını, suyunu, yaşam alanlarını korumaya çalışanlar yüksek dava masrafları nedeniyle hukuku mücadele vermekte zorlanıyor. 18 Aralık 2024 tarihli ve “Doğa hukuka ulaşamıyor” başlıklı haberde, özellikle büyük emeklerle üretim gerçekleştiren ancak emeğinin karşılığını alamayan köylüler, çoğu zaman gönüllü ekoloji avukatlarının desteğiyle yaşam alanlarını savunabildiklerini belirtmiş ve dava sürecindeki masraflar nedeniyle yaşadıkları zorlukları tek tek anlatmıştı.
İlgili haber: Çevreyi savunmak lüks oldu
İzmir’de geçtiğimiz yaz aylarında özellikle Karşıyaka ve Bayraklı’yı etkileyen yoğun yangınlar yaşandı. Günler boyu süren yangınlardan sonra ormanlık alanlarda zarar meydana geldi. Yangınların ardından İzmir’in Bayraklı ilçesinde bulunan bazı ormanlık alanlar, Cumhurbaşkanı Kararı ile birlikte orman sınırları içerisinden çıkartıldı. Karar ise tepkilere yol açtı. Kararla ilgili açıklama yapan TEMA 90 hektarlık alanında imara açıldığını ve bunun Anayasa’ya aykırı olduğunu dile getirdi.
İzmir’in Bayraklı ilçesinde orman yangınlarından sonra 375 hektar alanın orman sınırları dışına çıkarılarak imara açılmış, kararının iptali adına açılan davada Danıştay’ın bilirkişi ve keşif ücretini 180 bin lira olarak belirlemişti. Buna karşı tepki gösteren yaşam savunucuları ve İzmir Barosu, “Adalete erişim engellenemez, doğayı savunmanın bedeli olmamalı” açıklamasında bulunmuştu.
“Çevreyi savunan çevrecileri cezalandıran bir uygulama”
Talep edilen miktarı değerlendiren İzmir Barosu ve EGEÇEP Hukuk Bürosu’ndan Av. Arif Ali Cangı “Rakamlar, çevrenin korunmasını engelleyen, bu tür davaları açanları cezalandıran bir uygulama haline geldi. Ne yazık ki bu miktarlar makul rakamlar değil. Bu rakamların çevre-ekoloji hareketleri ve yurttaşlar tarafından ödenmesi mümkün değil. Mahkeme, keşif yapılması gerektiği için Adalet Bakanlığı’ndan istemek durumunda kalacak. Mahkeme her ne kadar ara kararında ‘ödenmezse dosya üzerinden karar verilecek’ yazsa da o yanlış. Resen araştırma ilkesi gereğince keşif yapılması zorunlu olan dosyalarda mahkemenin bir şekilde keşif yapması gerekiyor. Davacı taraf yatıramıyorsa davalı taraftan istemesi lazım. Davalı idare de ödemezse Hazine’den ödenmesi sağlanacak. Dava sonrası kaybeden taraftan masraflar tahsil edilecek. Bu her halükarda çevre davalarının açılmasını zorlaştıran, engelleyen, hak aranmasını önünü kesen bir yasak yaratan bir uygulama. Bundan vazgeçilmesi gerekiyor.” dedi.
“Yasal düzenleme yapılmalı” çağrısı
Açıklamasında, ayrıca çevre davaları ile ilgili yasal düzenleme yapılması gerektiğini ifade eden Av. Cangı “Bizce yapılması gereken çevre-ekoloji davalarının masraf ve harçları baştan adli yardım bütçesinden karşılanmalı ve sonrasında kaybeden taraftan tahsil edilmeli. Buna ilişkin yasal düzenleme yapılması gerekiyor. EGEÇEP olarak bu konuda bir kampanya başlatacağız. Kampanyaya çevrenin, ekolojinin, yaşamın korunmasını isteyen her kesimden destek vermesini istiyoruz. Kampanyamızı önümüzdeki günlerde duyuracağız. Çevrenin, ekolojinin dava yoluyla korunması yolunun kapatılmaması için bu sorunun çözümlenmesi gerekir” dedi.
İlgili haber: Çevrecilere abluka: 1 dava 180 bin lira!
Tüm bunların sonucunda Ege Çevre ve Kültür Derneği (EGEÇEP), kent ve çevre davaların harçları, bilirkişi ücretleri, kent ve çevre hakkının korunmasına dair davalarının harç ve masrafları adli yardım kapsamına alınması, bilirkişi ücretleri için üst sınır belirlenmesi için kampanya başlattı.
Kent ve Çevre davaları kamusal davalardır!
EGEÇEP, kampanya çağrısında, “Herkes, sağlıklı ve dengeli bir çevrede yaşama hakkına sahiptir. Çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önlemek Devletin ve vatandaşların ödevidir” emri veren Anayasa’nın 56. Maddesi hatırlattı. Kent ve Çevre davalarının, Anayasanın bu düzenlemesi ile güvence altına alınan sağlıklı ve dengeli çevrede yaşama hakkı ile çevreyi geliştirmek, çevre sağlığını korumak ve çevre kirlenmesini önleme ödevinin gereği açılan davalar olduğunu belirten EGEÇEP, bu nedenle söz konusu davaların kamusal yönü olan davalar olduğunun altını çizdi.
“Yargılama giderleri katlanılamaz boyutta!”
“Kent ve çevre hakkının korunmasına dair yürütülen davalarda son yıllarda, karşılanması mümkün olmayan astronomik bilirkişi ücretleri belirlenmektedir” diyen EGEÇEP, bilirkişilere ödenecek ücretler için üst sınır koyan bir yasal düzenleme olmadığı için, keyfi bilirkişi ücretleri takdiri ile kamu görevi olan bilirkişilik görevinin ticari bir işe dönüştüğünü vurguladı. “Daha da önemlisi, Anayasanın güvence altına aldığı hakkın korunması, yüklediği ödevin yerine getirilmesi imkânsız hale gelmektedir” diyen EGEÇEP, bilgiye erişim, karar süreçlerine katılımın yanı sıra çevre hakkının olmazsa olmaz unsurlarından birisinin adalete erişim hakkı olduğunu belirtti. EGEÇEP, “Katlanılamaz boyutlara ulaşan yargılama giderleri, hak arama özgürlüğü ve mahkemeye erişim hakkının önünde en büyük engel halini almıştır” dedi.
Tüm bileşenlere çağrı!
EGEÇEP, Bu büyük soruna çözüm bulmak için, “Kent, çevre ve doğa koruma alanında çalışan, örgüt, hareket, oluşum gibi tüm örgütlenmelere, yaşamı savunma sorumluluğunu taşıyan kişi ve kurumlara;
- Kent ve çevre hakkının korunmasına ilişkin davaların harç ve masraflarının adli yardım kapmasına alınması
- Bilirkişi ücretlerine üst sınır belirlenmesi için idari ve yasal düzenlemeler yapılması istemli ortak kampanya başlatmayı öneriyoruz” çağrısında bulundu.
YeniGün
