Anayasa Mahkemesi (AYM), gümrük vergileri ile bunlara bağlı olarak tahsil edilmiş gecikme faizi veya gecikme zammının geri verilmesinde “kanuni faiz” uygulanmasını öngören kanun hükmünü iptal etti. İstanbul 8. Vergi Mahkemesi’nin itirazı üzerine konuyu değerlendiren Yüksek Mahkeme, 4458 sayılı Gümrük Kanunu’nun ilgili maddesinde yer alan ibarenin Anayasa’ya aykırı olduğuna hükmetti. Kararın gerekçesi Resmi Gazete’de yayımlandı.
Yüksek Mahkeme gerekçesinde, daha önce 3095 sayılı Kanun’un kanuni faiz oranını yüzde 12 olarak belirleyen birinci maddesinin de “enflasyon karşısında düşük kaldığı” gerekçesiyle iptal edildiğini hatırlattı. Kararda, sözleşmeyle miktar tespit edilmeyen hallerde uygulanan bu faiz oranının, paranın değerinde oluşan aşınmayı telafi etmekten uzak olduğu vurgulandı.
Anayasa Mahkemesi, hak edildiği halde alınamayan bir miktar paranın ödeneceği tarihe kadar geçen sürede, hak sahibinin enflasyon etkisiyle makul olanın ötesinde bir ekonomik kayba uğrayabileceğini belirtti. Düzenlemede borcun geç ödenmesi nedeniyle belirli bir faiz öngörülse de, paranın değerinde oluşacak aşınmayı engelleyecek mekanizmaların eksikliğine dikkat çekildi. Yüksek Mahkeme, mevcut hukuk sisteminde alacağın enflasyon karşısında değer kaybının önlenmesi için etkili bir hukuk yolunun bulunmadığını kaydetti.
İtiraz konusu gümrük vergileri düzenlemesi bakımından da benzer bir durumun söz konusu olduğunu ifade eden AYM, gümrük vergileri ile bunlara bağlı tahsil edilmiş faizlerin iadesinde uygulanan kanuni faizin, paradaki değer kaybını telafi edecek nitelikte olmadığını vurguladı. Kararda, paranın önemli ölçüde değer kaybına uğramadan ödenmesini sağlayacak yasal güvencelerin bulunmamasının orantısız bir sınırlama yarattığı bildirildi. Bu gerekçelerle, alacağın enflasyon karşısında uğradığı değer kaybını telafi edecek etkili bir hukuk yolu öngörmeyen kuralın iptal edilmesi gerektiği belirtildi.
